خاورمیانه؛ از بازدارندگی خصمانه به رقابت مهارشده؟

برخی گزارش‌ها از احتمال آغاز گفت‌وگوهایی مهم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در آینده‌ای نزدیک حکایت دارند. منابع خبری غربی، از جمله بلومبرگ و آکسیوس، از برگزاری احتمالی نشستی در اسلو با هدف کاهش تنش‌ها و بازنگری در برخی مواضع خبر داده‌اند.

در این میان، نقش سازنده‌ی کشورهای منطقه، به‌ویژه عربستان سعودی، در تسهیل این مسیر قابل‌توجه است. عربستان سعودی که اکنون از حمایت هم‌زمان واشنگتن، بروکسل، مسکو و پکن برخوردار است در تلاش است تا فضای منطقه را از تنش‌زدایی به سمت هم‌افزایی سوق دهد. این تحرکات نه تنها در حوزه‌ی ایران و آمریکا، بلکه در موضوعات گسترده‌تری چون وضعیت غزه، لبنان و سوریه نیز خود را نشان داده است.

از سوی دیگر، نشانه‌هایی از تحرک مثبت در روابط جمهوری اسلامی ایران و مصر، نیز قابل مشاهده است. حذف نام “خالد اسلامبولی” از یکی از خیابان‌های پایتخت که بدون هیاهو صورت گرفت، به عنوان گامی در راستای اعتمادسازی و احترام به دغدغه‌های طرف مصری ارزیابی می‌شود. این اقدام، که در فضایی مبتنی بر درک متقابل انجام شد، زمینه‌ساز گسترش تعاملات دو کشور در سطوح مختلف خواهد بود.

در مجموع، آنچه در تحولات اخیر منطقه مشهود است، ترجیح عقلانیت، گفت‌وگو و چندجانبه‌گرایی بر تقابل و بی‌ثباتی است.

جمهوری اسلامی ایران همواره بر ضرورت حل‌وفصل مسائل از مسیر دیپلماسی و احترام متقابل تأکید داشته و از هر ابتکاری که به ثبات منطقه و ارتقاء همکاری‌های سیاسی و اقتصادی منجر شود، استقبال می‌کند. با توجه به این روندها، به‌نظر می‌رسد منطقه‌ی غرب آسیا در حال عبور از فضای التهاب‌آلود گذشته به سمت دوره‌ای جدید از تعامل و هم‌فکری سازنده است. همه این تحرکات در تضاد با سناریوهای جنگ قریب‌الوقوع است که از سوی برخی بازیگران یا رسانه‌ها برجسته می‌شود.

در واقع، منطقه شاید در حال عبور از مرحله “بازدارندگی خصمانه” به سوی نوعی “رقابت مهار‌شده” باشد.