تأثیر خروج اتباع خارجی بر ساخت و ساز

سید سجاد موسوی
روزنامه نگار

نوآوران: حدود دو هفته از آتش‌بس و توقف تجاوزات اسرائیل و چند روزی از اعلام پایان مهلت خروج اتباع افغانستانی مقیم ایران می‌گذرد؛ مسأله‌ای که حالا وارد مرحله پیچیده‌ای شده و ابعاد مهم اقتصادی آن در کنار ابعاد سیاسی و امنیتی تا حد زیادی نمایان شده و به نظر می رسد این بار دولت مصمم است با توجه به مسائل امنیتی، مساله ناترازی انرژی و … روند بازگشت افغان ها به کشورشان را تسریع ببخشد؛ همچنان که یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور با اعلام این خبر که ۷۱۷ هزار و ۶۵۸ نفر از اتباع غیر مجاز از ابتدای امسال تا کنون رد مرز شده اند، گفت: این روند همچنان ادامه دارد.
یکی از مهم ترین صنایعی که چندین دهه عرصه جولانگاه افغان ها شده، صنعت ساختمان است و بسیاری از سازندگان نسبت به سیاست های کنونی اظهار نگرانی می کنند چرا که معتقدند به میزان لازم کارگر ایرانی برای ساختمان سازی در بازار کار وجود ندارد.

*ضرر افغان ها برای صنعت ساختمان
در همین خصوص مسعود کریمیان، کارشناس ارشد صنعت ساختمان به نوآوران گفت: در چند دهه اخیر وجود کارگران افغانی با قیمت هایی ارزان تر از شهروندان ایرانی یکی از عمده ترین علل افت کیفیت ساخت و ساز بوده است؛ کارگرانی که فاقد تخصص لازم بوده و با تعرفه های ارزان، صرفا سود سازندگان و سرمایه گذاران را افزایش داده اند و حتی این نیروی ارزان هیچ گاه منجر به تحویل ارزان تر ساختمان به مصرف کننده نهایی نشده است.
وی با اشاره به اینکه حاصل کار ارزان افغان ها بیکاری بسیاری از کارگران متخصص ایرانی و کاهش کیفیت ساخت و ساز بوده است، افزود: با حضور بیش از اندازه کارگران افغان در پروژه های ساختمانی، اسکلت فولادی که نیازمند نصب و اجرای دقیق است، به حاشیه رانده شد و جای خود را به ساختمان های اسکلت بتنی داد که اغلب افغان ها با فراگیری آرماتور بندی، اجرای آن را به عهده می گرفتند؛ بنابراین در این فعل و انفعالات اسکلت بتنی که در بخش های مختلف دچار نوسانات کیفی است و هزینه های به مراتب کمتری نسبت به اسکلت فولادی به سازنده تحمیل می کرد، در شهرها به شدت رواج پیدا کرد و البته با قیمت های بسیار بالا در اختیار مصرف کننده نهایی قرار گرفت.
کریمیان با اشاره به اینکه امروز کارفرمایان در برابر بازگشت افغان ها به کشورشان فریاد وامصیبتا سر می دهند، گفت: امروزه صنعت ساختمان در دنیا به سرعت فن آوری های جدید را مورد استفاده قرار می دهد اما متاسفانه سازندگان نسبت به کمبود نیروی کار اظهار نگرانی می کنند و در پاسخ به این دوستان لازم است از این اتفاق به عنوان فرصتی برای صنعتی سازی و کاهش نیروی انسانی در ساختمان سازی یاد کنم؛ بدین معنا که امروزه با روش های صنعتی سازی همچون سیستم LSF می توان با پنج نیروی متخصص یک ساختمان را با سرعت چند برابری نسبت به ساختمان هایی مانند اسکلت بتنی بنا کرد و خطای انسانی را به حداقل رساند؛ ضمن اینکه ما پیش از حضور افغان ها در ایران هم ساخت و ساز کرده ایم.
وی با بیان اینکه از زمان آغاز طرح بازگشت افغان ها بهای اجاره در برخی شهرها و مناطق تهران کاهش یافته است، گفت: آمارهای غیر رسمی حاکی از حضور ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر افغان در ایران است و تامین نیازهای این جمعیت اعم از مواد غذایی، آب، برق، گاز و …. برای کشور ما بسیار هزینه بر است و با توجه به اینکه هم اکنون جنگی در افغانستان وجود ندارد، این افراد مشمول پناهندگی نمی شوند و ضروری است کسانی که مجوز ندارند و مشمول حقوق شهروندی نمی شوند، به کشورشان برگردند.

*بروز مشکل برای ساخت و ساز با کوچ افغان ها
همچنین فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوه سازان کشور نیز در خصوص تاثیر بازگشت افغان ها بر کاهش نیروی انسانی در صنعت ساختمان به خبرنگار نوآوران گفت: در تمام دنیا همچون کشورهای حوزه خلیج فارس نیروهای مهاجر در پروژه های ساختمانی فعالیت می کنند و کشور ما از این قاعده مستثنی نیست و افغان ها در صنعت ساختمان حضور موثری داشته اند اما واقعیت این است که سازماندهی این افراد به شکل مطلوبی شکل نگرفت و امروز هم به دلیل تعداد بسیار بالای این مهاجران، دولت و وزارت کار باید ساماندهی لازم را در این خصوص اعمال کند؛ در غیر این صورت ماه های آینده مشکلات تامین نیروی انسانی در صنعت ساختمان بروز می کند.
وی افزود: واقعیت این است که امروزه در کشور ما فعالیت های ساختمانی که توسط افغان ها انجام می شود، عمدتا در کشور ما با تقاضای لازم مواجه نیست و بسیاری از کارگران جذب فعالیت هایی مانند تاکسی رانی اینترنتی شده اند؛ البته این تفکر در دانشگاه های ما هم حاکم است و فارغ التحصیلان پس از اخذ مدرک، خواهان کارهای راحت با درآمد بالا هستند در حالی که از نزدیک به صورت عملی چالش ها را درک نکرده اند.
دبیر کانون سراسری انبوه سازان خاطرنشان کرد: دولت باید گروه های مختلف افغان اعم از دارای مجوز و فاقد مجوز را تفکیک کند و با رعایت امنیت و منافع ملی اجازه فعالیت این نیروها در بخش های مختلف را صادر کند؛ چرا که حضور افغان ها صرفا منحصر به ساختمان نیست و صنایع مختلف را درگیر می کند.
برخی دفاع سازندگان از حضور افغان ها در ایران را به ارزان بودن کار آنها و همچنین پرداخت نکردن بیمه نسبت می دهند.
پورحاجت در این خصوص به نوآوران گفت: از سال ۱۳۸۸ موضوع بیمه کارگران ساختمانی تصویب شد اما در خصوص میزان بیمه شدگان تا به امروز آمارهای مختلفی ارائه می شود که حکایت از بیمه نشدن اغلب کارگران ساختمانی ایرانی دارد؛ بنابراین طرح چنین مباحثی به بیراهه کشاندن ماجرا است؛ ضمن اینکه نیروهای شاغل صنعت ساختمان از بسیاری صنایع حقوق بیشتری دریافت می کنند؛ به طور نمونه نگهبان یک پروژه ساختمانی حدود ۲۴ میلیون تومان دریافت می کند در حالی که حقوق مصوب وزارت کار به مراتب پایین تر از این میزان است.