نوآوران آنلاین- چند روز قبل بود که خبری بر روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت با این محتوا که بیش از سه دوره متوالی شخصی نمی تواند نامزد نمایندگی مجلس شورای اسلامی شود. این طرح گرچه در ظاهر نشان از تلاش موافقان برای حضور شخصیت های جوان تر در مجلس را دارد و زمینه ای برای استفاده از ظرفیت جوانان در خانه ملت است، اما در پس این ظاهر، توجه به این نکته را ضروری می سازد که اگر چهره های باسابقه که سال ها حضور در پارلمان را تجربه کرده اند امکان فعالیت به عنوان وکلای ملت را نیابند چه مشکلاتی ایجاد خواهد شد.
در همین خصوص به گفت و گو با مهدی مطهرنیا، استاد دانشگاه، تحلیلگر سیاسی و آینده پژوه پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می شود.
* طرح ممنوعیت نمایندگی بیش از سه دوره متوالی موجب می شود که مجلس خالی از نمایندگان متخصص و با تجربه باشد که درک عمیقی از مسائل جامعه دارند و اگر به قانون تبدیل شود متأسفانه مجلس را از انباشت تجربه خالی می کند. نظر شما در این خصوص چیست و تصور می کنید که چنین طرحی رأی می آورد؟
نمایندگی مجلس در حقیقت پذیرفتن وکالت مردم به عنوان امری اختیاری در چارچوب مقررات قانونی پذیرفته شده را در باب نمایندگی مجالس ملی کشورهای مختلف دربرمیگیرد. به بیان دیگر انتخاب، موضوعی فردی است چه در هیبت جمعی انجام پذیرد و چه این که نمایندگان رأی آورده در مجالس ملی از طریق احزاب معرفی شده باشند و یا این که به طور فردی نامزد شده باشند؛ در نهایت این فرد است که شخص دیگری را به عنوان وکیل خود برای پیگیری امور ملی و نظارت بر اجرای قوانین انتخاب می کند. این که بخواهیم حق انتخاب فردی را به دلایل گوناگون محدود کنیم، از منظر منطق سیاسی چندان شایسته نیست. اگرچه از منظر منطق مدیریتی دارای یک نگرش مثبت است و طرفداران این طرح بر این گزاره پای می فشارند که جوانگرایی باید صورت گیرد و بعد از سه دوره متوالی فردی که نماینده است دیگر نتواند نامزد مجلس شورای اسلامی شود. باید گفت این معنا از نظر ایجاد فضای مناسب برای گردش نسل ها در حوزه نخبگی دارای امتیاز است و مثبت شمرده می شود، اما یک جبر بروکراتیک را ایجاد که محدوده انتخاب را محصور می کند؛ لذا باید این نکته را موردتوجه قرار داد که ما می خواهیم یک گردش نخبگان معنادار در حوزه مجالس ملی ایجاد کنیم یا این که قصد داریم گردش نخبگان معنادار در کلیت کشور صورت پذیرد. اصل گردش نخبگان منوط به مجلس نیست؛ چراکه اساساً مجلس شورای اسلامی اصل وکالت و وکیل بودن در برابر دیگران مطرح می شود. از این منظر باید گفت که وکیل و انتخاب وکلا برای پیگیری امور ملی یک امر سیاسی است و با امر بروکراتیک متفاوت است. اگر قرار باشد گردش نخبگی انجام دهیم بهتر است که در سازمان ها و نهادهای اجرایی و بروکراتیک و دستگاه های قضایی و سازمان های وابسته به این وزارتخانه ها و قوا این امر را انجام دهد. قوه مقننه نهایتاً نمایندگان مجلس شورای اسلامی اداره کل قوانین و سازمان اداری درون مجلس را دربرمیگیرد و آغاز کردن این گردش نخبگی از مجلس شورای اسلامی اساساً بیش از آن‌چه یک اصلاح بروکراتیک باشد، حرکتی سیاسی برای حذف عده معدودی از نمایندگانی است که مجلس شورای اسلامی را در چارچوب تجارب خود تا حدود زیادی آبرو و حیثیت بخشیده است.
* به نظر شما طرح ممنوعیت نمایندگی مجلس بیش از سه دوره متوالی آیا واقعاً اقدامی در راستای جوانگرایی است و یا این که هدفی همچون حذف برخی افراد در این طرح نهفته است؟
بر این باور هستم که اساساً جوانگرایی اصلی بسیار خوب و گردش نخبگان نیز اصلی بسیار ضروری و انکارناپذیر برای ساختار و بافت نظام جمهوری اسلامی است، اما نکته مهم این است که در امر سیاسی یعنی انتخاب وکیل و نماینده برای حضور در مجلس شورای اسلامی محلی از اعراب ندارد؛ چراکه اساساً شروع از این حوزه و تأکید بر این امر نشان دهنده نوعی فعالیت سیاسی برای حذف عده ای خاص تلقی می شود.
* طرح استانی شدن انتخابات چطور؟ آیا این طرح مفید خواهد بود؟
استانی شدن انتخابات مفید خواهد بود، اما مستلزم وجود احزاب قوی و فعال در سیاست کشور به معنای واقعی کلمه است و از دیگر سو در کنار این اهداف واقعی گسترش و ترویج فرهنگ حزبی و رأی دهی براساس فرهنگ حزبی در جوامع می باشد. با این که ما چهار دهه از انقلاب را پشت سر گذاشته ایم، اما احزاب کشور ما هنوز از منظر اصالت حزبی در جامعه دارای جایگاه لغزانی هستند. حتی احزاب نامدار و مؤثر در تاریخ سیاسی کشور هیچ گاه نتوانستند خود را نماینده طبقه و یا قشر خاصی از مردم ایران معرفی کنند، مگر برخی از احزاب معدود که آن هم به طور نیم بند می‌توانیم از آن ها به عنوان حزب به معنای واقعی و اصیل کلمه نام ببریم؛ لذا استانی شدن انتخابات از منظر من امری مثبت، اما مشروط به وجود استلزاماتی است که بتواند این معنا را شکل و محتوا بخشد.