نوآوران آنلاین- این روزها همه بحث ها پیرامون قیمت های بالا در بازار خودروست. در این میان شاید مقصر اصلی خودروسازان تلقی شوند، اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که هزینه تولید تا اندازه ای بالا رفته است که دیگر چاره ای برای جبران زیان های مالی در مسیر تولید ندارد. تا زمانی که مشکلات مورد توجه قرار نگیرد همین تلاطمات باقی خواهد ماند و به سال آینده نیز سرایت می کند. خوشبختانه اخیراً قیمت ارز ثبات را تجربه کرده و با مدیریت بازار تا حدی مشکلات کاهش یافته است، اما خود صنعت خودرو نیز مشکلاتی ریشه ای و ساختاری دارد که در کنار بالا رفتن هزینه ها خود به تنهایی مشکلاتی را ایجاد کرده است.
در همین خصوص به گفت و گو با امیرحسن کاکایی، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه خودرو پرداختیم که مشروح آن تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.
* از ابتدای سال جاری بازار خودرو روزهای بسیار ناآرامی را تجربه کرد، اما این تلاطمات در ماه های پایانی سال به بدترین وضعیت خود رسید. پیش تر هشدارهایی در این خصوص مطرح شد اما موردتوجه قرار نگرفت. به نظر شما علت اصلی این وضعیت چیست؟ این آشفتگی ها ناشی از نقش آفرینی دلالان است و یا این که صنعت خودروسازی با مشکلاتی جدی مواجه شده است؟
چند عامل در ایجاد شرایط فعلی نقش آفرینی می کند. برخی معضلات از ابتدای سال 97 آغاز شد؛ درحقیقت باید گفت مشکلات خودساخته ای ایجاد شد. از جمله این که در نظام گمرکی برخی اقدامات از خودروسازان و قطعه سازان خواسته شد که به شدت روند تولید را از همان اوایل سال 97 و پیش از اجرای تحریم ها کاهش داد. همزمان نیز قیمت نهاده های تولید بالا رفت، اما دولت برای این که از بروز ناآرامی در بازار خودرو جلوگیری کند اقدام به قیمتگذاری دستوری غلط در این بازار کرد که این امر موجب ایجاد قیمت های حاشیه ای در بازار شد. دولت باید با اتخاذ تصمیمات منطقی مانع از بروز بحران در بازار خودرو می شد. چند ماه پیش نیز دولت تصمیم گرفت قیمت ها را به نحو صحیحی اصلاح کند تا قیمت ها در حاشیه بازار کاهش یابد و بساط دلالان برچیده شود، اما متأسفانه وزیر صنعت، معدن و تجارت عقب نشینی کرد و این موضوع در ابهام رفت. از دیگر سو نیز در روزهای پایانی سال که همواره شاهد افزایش قیمت ها بودیم و این بازار نیز از چنین رویه ای بی بهره نبود، گرانی را تجربه کرد. در سال گذشته مردم سرمایه های سرگردان شان را وارد بازارهایی همچون ارز و سکه می کردند، اما در سال 97 این بازارها قابلیت سرمایه گذاری نداشت و مردم نیز نقدینگی شان را وارد بازار خودرو کردند و تقاضا یکباره افزایش یافت که همزمان با آن میزان تولید خودروسازان دیگر پاسخگوی نیازهای مردم نبود و به این ترتیب شاهد کشش قیمت ها بودیم و همچنین با فعالیت دلالان در بازار خودرو، حاشیه سود نیز افزایش یافت. البته دلایل ریشه ای تر نیز در بروز بحران در این بازار مؤثر بود؛ برای نمونه می توان به ضعف های ریشه ای در صنعت خودرو اشاره کرد که به راحتی نیز رفع نمی شود.
* شما چه توصیه‌هایی برای خروج از این شرایط دارید؟
به نظر من قیمتگذاری خودرو باید در حاشیه بازار باشد. نکته مهمی نیز که در حال حاضر باید موردتوجه قرار گیرد این است که اگر قرار باشد مجدد قیمت ها دستوری پایین نگه داشته شوند، قطعاً قیمت ها بالاتر خواهد رفت. قیمت خودرو تنها همان قیمتی نیست که خودروساز تعیین می کند و آن قیمتی که ما با آن مواجه هستیم در اصل قیمت حاشیه بازار است، اگر ارزان ترین خودروی دنیا را هم در ایران داشته باشیم، اما کف بازار تعیین کننده قیمت‌هاست و این معضلی است که با آن مواجه هستیم. پرواضح است که در حال حاضر قیمتگذاری دستوری سیاستی بسیار غلطی بود که اجرا و موجب هیجان در بازار شد، اما اصل ماجرا این است اکنون درگیر جنگ اقتصادی هستیم و قیمت هزینه‌های تولید به معنای واقعی کلمه افزایش یافته است و حتی بسیاری از مواد اولیه ما که در داخل کشور تولید می‌شود نیز افزایش قیمت 5/2 برابری را در یک سال گذشته تجربه کردند. متأسفانه قیمتگذاری ها در ایران براساس میزان دلار و نوسانات آن محاسبه می شود، اما مشکل دیگر که موجب کند شدن روند تولید شده تحریم های اعمال شده علیه ایران است. متأسفانه هیچ مسؤولی به دنبال سیاستگذاری در این حوزه نیست که مشکل را رفع کند و همه تمرکزها بر افزایش قیمت خودرو است. در حال حاضر وزارت صنعت بر خودروسازان فشار آورد که بتواند کمبود تولید را جبران کنند، اما مشکل اساسی همچنان پابرجاست که امیدواریم مسؤولان برای رفع معضلات صنعت خودرو راهکارهایی اتخاذ و اجرایی کنند تا زیرساخت ها تقویت شود. متاسفانه تاکنون این اتفاق به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی هیچ گاه در ایران صورت نگرفته است. لذا دولت باید این مهم را موردتوجه قرار دهد و صرفه اقتصادی در راستای تقویت زیرساخت ها را ایجاد کند؛ چراکه اگر دولت قصد دارد صنعت خودرویی داشته باشد که در این جنگ اقتصادی مقاومت کند باید برنامه هایی مدون و منسجم را تدوین و اجرایی کند.