نوآوران آنلاین- واگذاری اراضی در محدوده طولانی‌ترین غار نمکی جهان به مرکز پرورش میگو به‌عنوان جدی‌ترین تهدید برای خروج ژئوپارک قشم از یونسکو مطرح است. واگذاری اراضی در جزیره قشم از سال ۱۳۹۶ درحالی شروع شد که همان سال، پروژه ژئوپارک این جزیره موفق شد که به فهرست ژئوپارک‌های یونسکو بازگردد. این ژئوپارک یک بار در سال ۱۳۸۵ ثبت جهانی شده بود اما در سال ۱۳۹۱ به دلیل آنچه مشکلات مدیریتی اعلام شد، کارت قرمز گرفت و از این فهرست خارج شد. اینک کارشناسان معتقدند، واگذاری اراضی که بیشتر با هدف احداث اقامتگاه، مرکز پرورش میگو و آبزیان، پلاژ و شهرک‌های صنعتی بوده، این ژئوپارک را بار دیگر در معرض تهدید قرار داده است.
علیرضا امری‌کاظمی ـ مدیر ژئوپارک جهانی قشم و سرپرست مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم ـ در این‌باره گفت: حدود دو ماه قبل موضوع این واگذاری مطرح شد اما به دلیل بی‌توجهی مسؤولان ذی‌ربط اکنون کار به جایی رسیده که در محوطه‌ای که زمان انتشار خبر فقط دو کانکس در آن مستقر بود، تخریب گسترده در اصل اثر اتفاق افتاده است. با این وجود پروژه نه تنها متوقف نشد، بلکه با قوت ادامه پیدا کرد.
چندماه پیش از مجاری قانونی به مقام قضایی شکایت کردیم، توقف سریع احداث مرکز پرورش میگو را خواستار شدیم. مستندات ارائه کردیم. به سرمایه‌گذار شفاهی و کتبی اخطار و تذکر دادیم اما تخریب در حریم ژئوسایت «گنبد نمکدان» قشم نه تنها متوقف نشد که با قوت ادامه پیدا کرداو درباره اقداماتی که برای جلوگیری از این تخریب انجام شده است، توضیح داد: چندماه پیش ما در قالبی رسمی و از جانب مدیریت ژئوپارک جهانی قشم و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جزیره، از مجاری قانونی مکاتبه و شکایت خود را به مقام قضایی شهرستان اعلام کردیم و لزوم توقف سریع این پروژه و لغو مجوزهای آن را خواستار شدیم. دلایل کاملا مستند بود، پرونده‌های ثبت ملی و جهانی ژئوپارک را هم فرستادیم. می‌خواستیم از مجاری قانونی و طبق روال پیش رویم، تمام مستندات و مکاتبات در تاریخ‌های مشخص نیز موجود است.
وی ادامه داد: علاوه بر این به سرمایه‌گذار و کسی که تخریب را انجام می‌دهد شفاهی و با اخطار و تذکر کتبی دادیم. خواستیم کار را شروع نکند و استعلام بگیرد تا محدوده اثر طبیعی ملی و جهانی را اعلام کنیم. متاسفانه حرف‌شنوی نداشتند و به کار خود ادامه دادند و تا این لحظه توقف عملیات صورت نگرفته است.
مدیر ژئوپارک جهانی قشم گفت: این پروژه در اراضی‌ای در حال اجرا است که سه حریم مهم را شکسته است؛ نخست حریم ثبت جهانی ژئوپارک قشم است که در پرونده یونسکو کامل و واضح مشخص شده. دو حریم دیگر به میراث طبیعی و ملی که در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ثبت شده است با عنوان محدوده ژئوپارک و محدوده اختصاصی سایت «نمکدان» مربوط می‌شود. این تخریب در هر سه محدوده اتفاق افتاده است.
او در پاسخ به این پرسش که این تخریب، ژئوپارک جهانی قشم را با چه مخاطراتی روبه‌رو خواهد کرد؟ اظهار کرد: مشکل اصلی این است که ژئوپارک جهانی قشم را در خطر خروج از یونسکو قرار می‌دهد. مشکل دوم تعرض و تخریب حریم میراث طبیعی ملی گنبد نمکدان است. براساس قوانین صریحی که وجود دارد هرگونه تغییر در چشم‌انداز و یا تغییر اصالت اثر یا عملیاتی که موجب آسیب رساندن این اثر شود، تخلف و جرم است.
امری‌کاظمی درباره این‌که با توجه به متوقف نشدن این پروژه علی‌رغم پیگیری‌ها و خطر خروج ژئوپارک از یونسکو، چه اقدامات فوری را برای جلوگیری از گسترش تخریب می‌توان انجام داد؟ اظهار کرد: نمی‌دانم غیر از پیگیری‌های قانونی و رسمی که ما تا کنون انجام داده‌ایم، چه کار دیگری می‌توانیم انجام دهیم. ما (سازمان منطقه آزاد قشم) ضابط قضایی نیستیم و نمی‌توانیم به صورت قهری به ماجرا ورود کنیم. فقط می‌توانیم قانونا و رسما شکایات‌مان را کتبی پیگیری کنیم. عکس‌العمل‌های در خور توجه، مناسب و شایسته این اتفاق را دیگر مسؤولان باید نشان دهند که در انتظار تصمیم‌گیری و اقدام سریع آن‌ها هستیم.
سرپرست مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قشم یادآور شد: براساس قوانین داخلی و اداری، ژئوپارک و مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مستقیما نمی‌توانند شکایتی را مطرح کنند و از طریق مدیریت امور حقوقی و قراردادهای سازمان منطقه آزاد قشم باید این پروسه دنبال شود. مکاتبات رسمی ما با مقامات قضایی نیز از این طریق پیگیری شد.
وی افزود: ما قبل از هر گونه تخریب، هشدارهای لازم را دادیم و مکاتباتی داشتیم، اگر در همان مرحله حکم توقف پروژه و تخریب صادر می‌شد، دیگر به اینجا نمی‌رسید و ژئوپارک به مخاطره نمی‌افتاد و روی نظر ارزیابان یونسکو که قرار است بهار سال آینده به قشم سفر کنند تاثیر منفی نمی‌گذاشت. الان این نگرانی وجود دارد که با این اتفاق، در بحث ارزیابی ژئوپارک جهانی قشم با مشکل مواجه شویم و این ضایعه‌ای بزرگ برای قشم و کشور خواهد بود.
از روزی که واگذاری این اراضی در قشم مطرح شد، مردم محلی و دلسوز جزیره می‌خواستند ما عکس‌العمل نشان دهیم، وگرنه خودشان فعال می‌شوند، از آن‌ها خواهش کردیم اجازه دهند قانونی و رسمی موضوع را پیگیری کنیم. اطمینان خاطر دادیم این پیگیری‌ها به نتیجه می‌رسد. متاسفانه مردم وقتی دیدند پیگیری سازمان منطقه آزاد قشم و شکایات‌های ما به نتیجه نرسید و تخریب شدت گرفت، اعتراض خود را به فضای مجازی کشاندند. مردم از ما ناامید شدنداو مهمترین اقدام را توقف سریع عملیات تخریب در محدوده غار نمکی و برگردادن وضعیت زمین به حالت قبل از تخریب و پر کردن حوضچه‌های ایجاد شده و برداشت آوارها و ضایعات دانست و گفت: این اولین و فوری‌ترین اقدام است تا بعد از آن دفاعیه‌ای در برابر ارزیابان یونسکو داشته باشیم که ما این تخریب را متوقف کردیم یا به حالت قبل برگرداندیم، هرچند متاسفانه باید بگویم برگرداندن طبیعی زمین به این سادگی‌ها نیست و در زمان کوتاه اتفاق نمی‌افتد؛ چرا که هم هزینه دارد و هم به حالت اصلی و طبیعی خود برنمی‌گردد و این باعث تاسف است که اثر طبیعی ملی و جهانی خود را به این راحتی تخریب می‌کنیم؛ تخریبی که همچنان ادامه دارد.
امری‌کاظمی اظهار کرد: از روزی که این موضوع در قشم شروع شد، مردم محلی و دلسوز جزیره به ما مراجعه می‌کردند و می‌خواستند عکس‌العمل نشان دهیم، وگرنه خودشان فعال می‌شوند، ما از آن‌ها خواهش کردیم اجازه دهند قانونی و رسمی موضوع را پیگیری کنیم تا به صورت اداری و رسمی مشکل حل شود. اطمینان خاطر دادیم که این پیگیری‌ها به نتیجه می‌رسد اما متاسفانه مردم وقتی دیدند پیگیری سازمان منطقه آزاد قشم و شکایات‌های ما به نتیجه نرسید و تخریب شروع شد و شدت هم گرفت، اعتراض خود را به فضای مجازی کشاندند. مردم از ما ناامید شدند که خودشان دست به کار شده‌اند.
او ادامه داد: اگر در بدو امرِ هشدارها و مکاتبات اداری و درون‌سازی، مشکل حل شده بود امروز کار به اینجا نمی‌رسید که جو ملتهبی ایجاد شود و مردم روی این قضیه حساس شوند و خودشان پیگیری کنند. در چنین جوی ممکن است حرف‌های غیرواقعی و بزرگ‌نمایی که برخلاف مصالح کشور است، مطرح شود و یکسری از این جو برای تخریب مسؤولان استفاده کنند و اقدامات مثبت آن‌ها را زیر سوال ببرند. متاسفم که کار به این مرحله رسید. اگر موضوع در چارچوب قانونی پیگیری می‌شد و به نتیجه می‌رسید، مسلما این اتفاق‌ها نمی‌افتاد.
امری‌کاظمی بیان کرد: مردم، فعالان میراث و محیط زیست قشم، انسان‌های متواضع و خویشتن‌داری هستند، حرف ما را در دو سه ماه قبل پذیرفتند. ما از آن‌ها اجازه خواستم مشکل را رسمی و قانونی حل کنیم و اجازه تخریب نمی‌دهیم، خیلی سعه صدر داشتند و تأمل کردند ولی حالا ما نزد آن‌ها شرمنده شده‌ایم که نتوانستیم موضوع را به نتیجه برسانیم و از تخریب جلوگیری کنیم. ما پاسخی برای مردم نداریم. امیدوارم دیگر مقامات مسؤول در این رابطه عکس‌العملی نشان دهند که نظر مردم تامین شود و این مشکل را حل کنند تا خطر خروج ژئوپارک قشم از فهرست یونسکو نیز دور شود.
این تصویر که در فضای مجازی منتشر شده، محل احداث مرکز پرورش میگو را در حریم گنبد نمکی قشم نشان می‌دهد