نیترات آمونیوم؛ کود شیمیایی پرمصرف، عامل چندین انفجار مرگبار چیست؟

نوآوران آنلاین- نیترات آمونیوم به خودی خود نمی‌سوزد، بلکه به عنوان منبعی از اکسیژن عمل می‌کند که می‌تواند احتراق مواد دیگر را سرعت ببخشد. برای این که احتراق صورت بگیرد، حضور اکسیژن لازم است. تکه‌های نیترات آمونیوم، منبع بسیار فشرده‌تری از اکسیژن به وجود می‌آورند تا هوای اطراف ما؛ به همین دلیل است که در مواد منفجره حفر معدن، آن را با سوخت مخلوط می‌کنند.
البته اگر دما به اندازه کافی بالا باشد، نیترات آمونیوم می‌تواند به خودی خود و به سرعت تجزیه شود. این فرآیند، گازهایی از جمله اکسیدهای نیتروژن و بخار آب تولید می‌کند. این رها شدن سریع گاز است که باعث انفجار می‌شود.
تجزیه نیترات آمونیوم ممکن است زمانی روی دهد که در محل انبار شدن آن انفجاری اتفاق بیافتد و آتش‌سوزی شدیدی به وجود آید. این اتفاقی بود که در انفجار سال ۲۰۱۵ “تیانجین” در شرق چین رخ داد. در آن حادثه، نیترات آمونیوم در کنار مواد شیمیایی قابل اشتعال در کارخانه‌ای انبار شده بود.
اگر چه هنوز روشن نیست و به طور رسمی اعلام نشده است علت انفجار بیروت چه بوده؛ اما گزارش شده است در بیروت ۲۷۰۰ تن نیترات آمونیوم به مدت شش سال بدون اقدامات ایمنی مناسب انبار شده ‌بود. این حتماً به شرایطی که در مکان‌های صنعتی ایجاد آتش‌سوزی و انفجار می‌کنند کمک کرده‌است.
شاید فاجعه‌ بارترین انفجار عمدی که با نیترات آمونیوم رخ داده است، انفجار خودرویی بمب‌گذاری شده در بیرون یک ساختمان دولتی در شهر “اوکلاهما سیتی” آمریکا بود. این واقعه پیش از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ مرگبارترین حمله تروریستی در خاک آمریکا بود. در این بمبگذاری “تیموتی مک‌وی” بازنشسته ارتش آمریکا که اندکی پیش از محل گریخته بود، چاشنی انفجار کامیونی پر از کود شیمیایی و سوخت را کشید. آتش گرفتن سوخت و نیترات آمونیم باعث انفجاری عظیم شده بود که هر ۹ طبقه ساختمان را متلاشی کرد. انفجار چنان نیرومند بود که ضلع شمالی ساختمان را کاملاً ویران کرد. کف طبقات ساختمان به توده در هم پیچیده‌ای از بتن بدل شد. خودروهای پارک شده در آن نزدیکی آتش گرفته بودند و دودی سیاه به آسمان شهر می‌فرستادند. در این حادثه ۱۶۸ نفر کشته و بیش از ۶۸۰ نفر زخمی شدند. به گفته امدادگران، بوی تند نیترات ساعت‌ها در هوا بود.
نیترات آمونیوم از مظنونان اصلی انفجارهای دیگری نیز هست، از جمله در بمب‌گذاری‌های شهر “مدیسون” در ایالت “ویسکانسن” آمریکا در سال ۱۹۷۰، بمب‌گذاری‌های سال ۲۰۱۱ دهلی، بمب‌گذاری سال ۲۰۱۱ در “اسلو” و انفجارهای سال ۲۰۱۳ “حیدرآباد” در هند. در سال ۲۰۰۹، فرمانداری منطقه مرزی شمال غرب پاکستان، استفاده از کود شیمیایی نیترات آمونیوم را ممنوع کرد.