نوآوران آنلاین- سعید محمدی در یادداشتی با عنوان "ضرورت برقراری صلح و آرامش در منطقه قفقاز" نوشت: موقعیت ممتاز منطقه قفقاز جنوبی، همسایگی و وجود اشتراکات فراوان میان مردمان، اقوام و گروه های ساکن در این حوزه با ایران و ویژگی های خاص ژئوپلیتیکی این منطقه برای جمهوری اسلامی ایران بسیار با اهمیت است.
با بروز درگیری های نظامی اخیر میان جمهوری های آذربایجان و ارمنستان و حوادث ناگوار ناشی از منازعه میان این دو همسایه، پروژه بی ثبات سازی در منطقه استراتژیک قفقاز تشدید یافته است. بنا بر اهمیت موضوع، مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از توسعه سطح این تنش ها، از آغاز بحران تا کنون به واسطه تماس های پیاپی در سطوح مختلف تلاش نموده اند از شدت گرفتن آتش در این مهلکه ممانعت نموده و راه کاری منطقی برای حل بحران و برقراری صلح و ثبات پایدار میان طرفین ارایه دهند. سازمان ملل متحد و مصوبات چهارگانه شورای امنیت سازمان ملل بخشی از راه کارهای لازم برای پایان دادن به درگیرها را نیز ارائه نموده است. در آخرین تماس تلفنی که از سوی دکتر حسن روحانی رئیس جمهور ایران با رئیس جمهور آذربایجان و نخست وزیر ارمنستان انجام پذیرفت، اهمیت پایان دادن به این بحران از طریق به رسمیت شناختن قواعد و سازوکارهای بین المللی به ویژه بنا بر رعایت اصل تمامیت ارضی و تخلیه مناطق اشغالی مورد تاکید قرار گرفت. آنچه از ماحصل این دو گفتگو منتشر شده حکایت از این واقعیت دارد که دو طرف درگیری وضعیت منطقه و زیانبار بودن ادامه این نزاع را درک نموده اند. آنها از نتایج غیر قابل پیش بینی و فلاکت بار حاصل از احتمال فرسایشی شدن جنگ مطلع هستند. شاید آنها دریافته باشند که این درگیری صرفا با خواست بازیگران و سواستفاده گران فرامنطقه ای ادامه دارد. طرفها و بازیگران ثالت پشت و روی صحنه خواهان پایان مسالمت آمیز این بحران نیستند.
به هرترتیب با مد نظر قرار دادن موارد ذیل می توان به جمع بندی روشن تری از شرایط دست یافت؛
۱- گستره بحران: برخی بازیگران فرا منطقه ای به ویژه رژیم صهیونیستی دستیابی به اهداف چند وجهی و منافع خود را در راستای دامن زدن به این بحران از طریق تشدید دامنه نزاع میان ارمنستان و آذربایجان، فراتر از جنگ شهرها دنبال می نمایند. از این حیث؛ شرایط کنونی گواه آن است که آنها آرامش منطقه را به هیچ وجه در راستای منافع خود نمی دانند. از این جهت اهالی منطقه باید بیش از پیش منافع خود را در راستای برقراری صلح و ثبات جستجو نمایند.
۲- گسترش تروریسم: در طراحی فتنه و تشدید نزاع میان دو طرف، اهداف پشت پرده ای مانند انتقال گروه های تروریستی به منطقه و بی ثباتی کل منطقه مد نظر بوده است و اکنون شاهد حضور این نیروها در منطقه هستیم. علاوه بر منابع مستقل، سازمان های اطلاعاتی و مقامات بلند پایه کشور های سوریه، روسیه و فرانسه و ... انتقال وسیع نیروهای تروریستی افراط گرای سلفی از لیبی و سوریه را به منطقه مورد نزاع تایید کرده اند. این روند از سوی مقامات رسمی جمهوری اسلامی ایران به عنوان خط قرمز و اقدامی غیر قابل تحمل، مورد تاکید قرار گرفته است. جلوگیری از عواقب وخیم ناشی از این حضور و برخورد سریع و اخراج فوری تروریست ها از منطقه یک ضرورت بین المللی است. چنانچه اغماض و یا کوتاهی در این باره صورت پذیرد هزینه ناشی از آن منطقه و جامعه جهانی را متاثر و در آینده نزدیک بشدت تهدید خواهد نمود.
۳-توسعه بحران به سمت ایران: برخی با طرح شعارهای ناسیونالیستی تفرقه آمیز انواع مطالب کذب را جهت تحریک عواطف و احساسات قومی میان افکار عمومی ترویج می نمایند. شعارهایی که وحدت و امنیت منطقه قفقاز جنوبی و ایران را هدف قرار داده است. متاسفانه این تبلیغات و جریان سازی ها با هدف ایجاد انشقاق و قطبی سازی منطقه از سوی برخی اصحاب رسانه های مشکوک و نیز گروه های پان ترک منجمله، در ترکیه ترویج می گردد. بنابراین انتظار می رود با ریشه یابی دقیق منشا فکری این جریان، روند انتشار تبلیغات مسموم کننده در این حوزه که روابط دوستانه ایران با دو کشور همسایه جمهوری آذربایجان و ارمنستان و فراتر از آن روابط ایران با ترکیه را نیز هدف قرار داده است، متوقف نمایند.
۴-تخریب روند برقراری ثبات در منطقه: نیات دشمنان امنیت منطقه و گروه های فکری آنها به ویژه رژیم صهیونیستی در مورد تحولات منطقه بواسطه پمپاژ سلاح، انتقال گروه های تروریستی و بنزین پاشیدن بر بحران، کاملا روشن است. البته نتیجه رفتار های مسموم کننده طراحان این جنگ افروزی به خودشان باز خواهد گشت، زیرا کسانی که باد می کارند، سهم شان طوفانی سهمگین خواهد بود که رهایی از آن ممکن نخواهد شد. بنابر این بسیار ضروری است پیش از توسعه خشونت ها، افزایش سطوح درگیری و ویرانگری و خسارت ها در دو طرف، خصوصا کشیده شدن هرچه بیشتر دامنه جنگ به شهرهای بزرگ در دو کشور آذربایجان و ارمنستان، اهالی ذینفوذ منطقه به وظائف و رسالت خطیر خود در راستای خنثی سازی توطئه ها و نیز کمک به برقراری آتش بس پایدار برای آغاز گفت و گوهای سازنده و نتیجه بخش میان طرفین کمک نمایند.
سفیرجمهوری اسلامی ایران در ترکیه در نشست اخیر خود در موسسه فهم استراتژیک آنکارا پیشنهاد و راه کاری را برای اتمام سریع این بحران از طریق برگزاری «نشست چند جانبه با حضور: دو طرف درگیر در نزاع به علاوه ایران، روسیه و ترکیه» ارائه نمود. این پیشنهاد می تواند مقدمه ای به منظور برقراری آتش بس پایدار، پیشبرد موثر دیپلماسی به جای سلاح و التیامی نتیجه بخش بر این زخم کهنه و عمیق در منطقه قفقاز باشد.