این روزها بسیاری از ناظران سیاسی و نظامی در حال بررسی این امکان هستند که آیا اکراین می تواند بدون آمریکا به جنگ ادامه دهد یا باید به دنبال گزینه صلح برود یا از آن بدتر به واگذاری منابع اولیه خود رو بیاورد. احتمالی که اخیراً محتمل تر شده و زلنسکی به رغم برخورد خفت بار ترامپ با او، هم چنان مجبور است تن به رابطه با آمریکا با شرایطی که رئیس جمهور جدیدش تعیین می کند، بدهد.
علی غفوری
مقدمه:
این روزها بسیاری از ناظران سیاسی و نظامی در حال بررسی این امکان هستند که آیا اکراین می تواند بدون آمریکا به جنگ ادامه دهد یا باید به دنبال گزینه صلح برود یا از آن بدتر به واگذاری منابع اولیه خود رو بیاورد. احتمالی که اخیراً محتمل تر شده و زلنسکی به رغم برخورد خفت بار ترامپ با او، هم چنان مجبور است تن به رابطه با آمریکا با شرایطی که رئیس جمهور جدیدش تعیین می کند، بدهد.
اخیراً روزنامه نیویورک تایمز در گزارش مفصلی به این موضوع پرداخته است. خلاصه مطلب این است: «بدون میلیاردها دلار کمک های تسلیحاتی ایالات متحده، تا تحلیل رفتن و فروپاشی نهایی توان نیروهای اوکراینی در مقابل روسیه فقط مسأله زمان مطرح است».
اما مدت زمان مانده تا این اتفاق به اروپا و خود اوکراین بستگی دارد: این که چقدر سریع بتوانند خلا ایجاد شده در مهمات توپخانه، موشک‌های پدافند هوایی و دیگر تجهیزات نظامی را که دولت ترامپ روز دوشنبه گذشته اعلام کرد ارسال شان متوقف می‌شود را جبران کنند.
ایالات متحده امسال متعهد شده بود که حدود 11 میلیارد دلار تسلیحات و تجهیزات نظامی به اوکراین برساند. بخشی از این کمک‌ها قرار بود از انبارهای پنتاگون تأمین شود و بخشی دیگر از طریق سفارش قراردادهای جدید تسلیحاتی با پیمان کاران دفاعی. یک مقام ارشد سابق پنتاگون روز سه‌شنبه گذشته گفته بود که رقم واقعی این کمک‌ها احتمالاً به حدود 9 میلیارد دلار نزدیک‌تر باشد.
گزارش نیویورک تایمز تأکید می کند که با این وجود کشورهای اروپایی پیوسته بر تعهد خود برای حمایت تزلزل نابذیر از اوکراین تاکید می‌کنند (که از زمان روی کار آمدن دولت ترامپ و تصمیمش برای کاهش کمک‌ها، حتی بیش تر هم شده)؛ اما به نظر می‌رسد پر کردن سریع این خلأ تقریباً کاری نشدنی باشد. صنایع دفاعی اروپا تولیدات شان را کمی افزایش داده‌اند؛ ولی این افزایش بسیار ناچیز و قطره چکانی بوده است. از طرفی، کشورهای اروپایی باید حواس شان به ذخایر تسلیحاتی خودشان هم باشد و آن‌ها را حفظ کنند.
«اروپا به تنهایی امکان ندارد بتواند جای کمک‌های نظامی آمریکا را بگیرد»، این را سپهبد “ایهور روماننکو”، معاون پیشین ستاد کل ارتش اوکراین، ماه گذشته گفته است.
اوکراین خودش هم دست به کار شده و در حال تولید انبوه پهپاد و ساخت سامانه‌های توپخانه‌ای در داخل کشور است و برنامه دارد تا امسال 26 درصد از بودجه‌اش را به امور دفاعی اختصاص دهد؛ اما برخی از مقامات نظامی بلند پایه اوکراینی هشدار می‌دهند که اگر کمک‌های آمریکا دو باره برقرار نشود، ارتش این کشور در وضعیت بسیار بحرانی قرار خواهد گرفت.
“فدیر ونیزلافسکی”، یکی از نمایندگان پارلمان اوکراین، روز سه‌شنبه در مصاحبه با خبرگزاری (RBC-Ukraine) گفت: «اوکراین حتی بدون کمک های سیستمانیک حدود شش ماه حاشیه امن دارد، البته که اوضاع بسیار سخت‌تر خواهد شد». بعضی از تحلیلگران حتی این برآورد را هم زیادی خوش‌بینانه می‌دانند.
“مارک اف. کانسیان”، یکی از نویسندگان گزارشی از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی و استراتژیست تسلیحاتی اسبق کاخ سفید، می‌گوید: «مطمئناً در یک بازه زمانی چهار ماهه، نیروهای اوکراینی به مشکل برخواهند خورد، به این دلیل که مهمات و تجهیزات کافی برای جایگزینی تلفات و مهمات مصرفی شان را نخواهند داشت».
چرا اروپا نمی‌تواند این خلا را پر کند؟
طبق آمار مؤسسه کیل برای اقتصاد جهانی (یک مؤسسه تحقیقات آلمانی)، نیمی از 136 میلیارد دلار کمک نظامی به اوکراین از زمان شروع جنگ را ایالات متحده تأمین کرده است. هر چند که سهم آمریکا به مرور زمان بنا به گسترش صنایع دفاعی در اوکراین و افزایش کمک های اروپا روند کاهشی ای را تجربه کرده است. مطابق با یکی از تخمین های اخیر یکی از مؤسسات وابسته به ارتش بریتانیا، تنها 20 درصد تسلیحات تأمین شده برای اوکراین در چند ماه اخیر از ایالات متحده می آمده، هر چند که به گفته قائم مقام این مجموعه، این 20 درصد مرگ بارترین و مهم ترین تسلیحات ارسالی به اوکراین را تشکیل می داده و هر چند که اوکراین بدون کمک ایالات متحده بلافاصله سقوط نخواهد کرد؛ اما مطابق پیش بینی ایشان اثر آن تجمیعی خواهد بود.
ایالات متحده به عنوان اقتصاد اول جهان منابع بیش تری را در اختیار دارد به طور مثال نیروی هوایی این کشور 17 فروند هواپیمای تجسسی الکترونیکی در اختیار داشته که این مقدار برای بریتانیا تنها 3 عدد می باشد. (بر اساس گفته های “داگلاس بری”، متخصص هوا فضا در مؤسسه مطالعات راهبردی بین الملل در لندن).
هم چنین ایالات متحده بیش از نیمی از تمام جت های جنگی ناتو را تأمین می کند.
“اورسولا فون در لاین”، رئیس کمیسیون اروپا، با اشاره به “فوریت و ضرورت اقدام فوری”، از طرحی 841 میلیارد دلاری برای افزایش بودجه دفاعی در سراسر اروپا و تشویق کشورهای عضو به خرید مشترک تسلیحات برای تسریع روند تولید تسلیحات خبر داد. اما تلاش‌های قبلی به نتیجه نرسیده اند، چرا که کشورهای عضو اتحادیه اروپا بین اولویت‌های هزینه‌های داخلی و پیمانکاران دفاعی که قادر به تولید انبوه تسلیحات گران قیمت بدون دریافت پیش پرداخت نیستند، دچار سر در گمی شده‌اند.
نیویورک تایمز در ادامه گزارش خود به مصاحبه با چند مقام ارشد اروپایی پرداخته است.
“کامیله گراند”، که در زمان حمله روسیه به اوکراین، دستیار دبیرکل ناتو در امور سرمایه‌گذاری دفاعی بود، می‌گوید: «تولید توپخانه در اروپا اکنون تقریباً می‌تواند پاسخگوی نیازهای زمان جنگ باشد». این یک چرخش قابل توجه برای صنعتی است که پس از پایان جنگ سرد در سال 1991 تحلیل رفته بود.
اما تولید کنندگان تسلیحات پیشرفته‌تر مانند سیستم‌های پدافند هوایی که اوکراین می‌گوید برای بقای آن حیاتی هستند، هنوز برای تولید سریع و انبوه این سامانه‌ها با مشکل مواجه‌اند. استخدام و آموزش نیروی کار بیش تر، گسترش فضای کارخانه و تهیه مواد اولیه کمیاب و سایر مواد خام در یک بازار رقابتی که زنجیره تأمین محدودی دارد، ممکن است سال‌ها طول بکشد.
اوکراین برای تسلیح خود چه می‌کند؟
“دنیس شمیهال” نخست‌وزیر اوکراین، این هفته در رسانه‌های اجتماعی تأکید کرد: «مطمئناً ارتش ما، دولت، توانایی‌ها و ابزارهای لازم را برای حفظ وضعیت در خط مقدم جبهه دارد». اما او در مورد میزان ذخایر تسلیحاتی باقی مانده اوکراین چیزی نگفت، احتمالاً برای جلوگیری از آشکار شدن نقاط ضعف و آسیب‌پذیری‌های احتمالی در برابر روسیه.
شمیهال گفت که اوکراین تا اواخر امسال قادر خواهد بود به اندازه کافی توپخانه برای خود تولید کند و در حال ساخت خودروهای زرهی و سلاح‌های ضد تانک خود است. سال گذشته، اوکراین بیش از یک میلیون پهپاد تهاجمی از نوع دید اول شخص تولید کرد و قصد دارد این تولید را در سال 2025 افزایش دهد.
هم چنین گزارش شده است که اوکراین در تلاش است تا سیستم‌های پدافند هوایی پیشرفته‌ای به پیچیدگی سامانه پاتریوت ساخت آمریکا تولید کند، سامانه‌ای که می‌تواند موشک‌های بالستیک را رهگیری کند. هر سامانه پاتریوت – که از موشک‌های رهگیر، پرتابگرها، رادار و یک مرکز فرماندهی تشکیل شده است – می‌تواند 1 میلیارد دلار هزینه داشته باشد و ساخت آن تا دو سال طول بکشد.
از هفت سامانه پدافند هوایی پاتریوت که ایالات متحده و آلمان به اوکراین داده‌اند، دست‌کم دو سامانه منهدم شده‌اند. سیستم‌های پدافند هوایی کوتاه بردتر توسط بریتانیا، فرانسه، ایتالیا، هلند و رومانی و کشورهای دیگر ارسال شده‌اند.
یک کارشناس هوا فضا و نظامی، می‌گوید: «اما اوکراین دومین کشور بزرگ اروپا است و بمباران‌های روسیه بی وقفه بوده است. شما همیشه باید انتخاب کنید. شما نمی‌توانید در برابر همه چیز دفاع کنید!».
یک کارشناس دیگر در پژوهش خود با عنوان «آیا اوکراین اکنون محکوم به فناست؟»، پیش‌بینی کرد که بدون کمک نظامی ایالات متحده، کیف مجبور خواهد شد یک توافق آتش بس نامطلوب با روسیه را بپذیرد. این ممکن است به معنای چشم پوشی از یک پنجم خاک خود و دست کشیدن از آرزوهای پیوستن به ناتو باشد.
کانسیان در مصاحبه‌ای گفت: «برخی از متحدان ممکن است اکنون تصمیم بگیرند کمک‌های خود را کاهش دهند، با این استدلال که بدون حمایت آمریکا، ‘این یک تلاش بیهوده است».
همزمان با تعلیق کمک‌های نظامی،جان رتکلیف”رئیس سیا، اخیرا در مصاحبه‌ای با شبکه خبری فاکس بیزینس گفت که دولت ترامپ به طور موقت تبادل اطلاعات با اوکراین را متوقف کرده است. او پیش‌بینی کرد که اگر ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین، تمایل بیش تری برای همکاری در طرح آتش بس ترامپ با روسیه نشان دهد، این تعلیق رفع خواهد شد.
آیا آمریکا به شکل عملی پشت زلنسکی را خالی می کند؟
نگرانی‌هایی نیز اخیراً مطرح شده است مبنی بر این که اوکراین دسترسی خود را به سیستم اینترنت ماهواره‌ای استارلینک از دست خواهد داد، سیستمی که ارتباطات نظامی را تسهیل می‌کند و متعلق به ایلان ماسک، متحد نزدیک ترامپ است.
“دیوید شایمر” که در دولت بایدن، مدیر شورای امنیت ملی در امور اروپای شرقی و اوکراین بود، می‌گوید: «واضح است که ‘توقف کمک‌های امنیتی، دستیابی اوکراین به یک پایان عادلانه و پایدار برای این جنگ را دشوارتر خواهد کرد».
باید به انتظار نشست و دید.
