هیچ کس از شیوه های تحلیل سیستماتیک سیاست دراز مدت در حوزه روابط بین الملل مطلع نیست؛ چرا که پیش بینی ها عموماً غلط از کار در می آیند و آینده تحولات سیاسی در محیط های مبهم و آشوبناک همراه با عدم قطعیت های عمیق و ناشناخته است؛ لذا قابل پیش بینی نبوده و توأم با رویدادهای غیر منتظره و غافلگیر کننده است. بدیهی ست رخدادهای آینده را در چنین محیط هایی به هیچ درجه ای از اطمینان نمی توان پیش بینی کرد.
هیچ کس از شیوه های تحلیل سیستماتیک سیاست دراز مدت در حوزه روابط بین الملل مطلع نیست؛ چرا که پیش بینی ها عموماً غلط از کار در می آیند و آینده تحولات سیاسی در محیط های مبهم و آشوبناک همراه با عدم قطعیت های عمیق و ناشناخته است؛ لذا قابل پیش بینی نبوده و توأم با رویدادهای غیر منتظره و غافلگیر کننده است. بدیهی ست رخدادهای آینده را در چنین محیط هایی به هیچ درجه ای از اطمینان نمی توان پیش بینی کرد.
رویکرد تصمیم گیری پا بر جا، رویکردی است که برای چنین محیط هایی مطرح گردیده و جایگزین رویکرد جاری یا سنتی تصمیم گیری شده است. در این رویکرد، تصمیم گیران بر مبنای تجربیات گذشته و پیش بینی های مربوط به آینده اقدامات مشخصی را انجام می دهند. مبنای عمل این است که اگر این طور شود، آن گاه چنین می شود، یا برای حصول نتیجه مورد نظر، چنین کارهایی باید صورت گیرد.
در روش های تصمیم گیری پا بر جا، شیوه عمل کاملاً متفاوت است. در این شیوه، تجربیات گذشته و موجود، چراغ راه آینده نیست. تصمیمی پا بر جاست که در برابر تعداد بیش تری از سناریوهای ممکن در آینده معتبر باشد.
شواهد تجربی نشان می دهد ما در روابط بین الملل کم تر به امر سناریو سازی توجه کرده ایم. از این رو توصیه می شود و انتظار می رود در مذاکره با آمریکا حتماً از شیوه تصمیم گیری پا بر جا یا پایدار استفاده کنیم که دارای مؤلفه های زیر است:
۱) شناسایی و تدوین چند سناریوی محتمل و حتی الامکان متنوع.
۲) جست و جوی استراتژی ها یا تصمیمات استراتژیکی که در این سناریوها به قدر کفایت خوب باشند.
پا بر جا یا پایدار بودن استراتژی ها یا تصمیمات استراتژیک در سناریوهای مختلف معیاری مفید برای تحلیل درست بودن سیاست های دراز مدت است.
۳) تأکید بر انعطاف پذیر و انطباق پذیر بودن استراتژی ها یا تصمیمات استراتژیک نسبت به رخدادهای جدید.
۴) بازنگری در تصمیمات استراتژیک از الزامات محیط های آشوبناک است و تصمیم گیری بر مبنای سناریو ها بازنگری در تصمیمات است. استراتژی ها باید به گونه ای طراحی شوند که در واکنش به اطلاعات و رخدادهای آینده قابلیت سازگاری با شرایط جدید را داشته باشند. بنابراین بازنگری در استراتژی ها یا تصمیمات استراتژیک در آینده باید از همان ابتدا در طراحی استراتژی ها در نظر گرفته شود.
بهترین کار ایجاد سازوکاری است که خطاها و فرصت ها را در طول زمان شناسایی و در تصمیمات بازنگری کند. از این رو در چنین شرایطی پرسش اصلی این نیست که در آینده (دراز مدت) چه روی خواهد داد، بلکه پرسش ما تبدیل به این پرسش می شود که: «چه تصمیمات و اقداماتی را باید امروز انجام بدهیم که با منافع دراز مدت ما در سناریوهای مختلف سازگار باشد».
امید این که با توجه به تجربه برجام که فقط برمبنای یک سناریو طراحی شده بود و تنها با حزب یا دولت دموکرات ایالات متحده آمریکا توافق گردید، در این دور از مذاکرات با طراحی سناریوهای مختلف و توافق های پا بر جا بتوانیم تصمیمات استراتژیک بهتری اتخاذ نماییم.
