رابطه خواب‌آلودگی مداوم با زوال عقل در زنان

مترجم: سارا فراهانی

در سال‌های اخیر، متخصصان به یک ارتباط جالب و نگران‌کننده میان خواب‌آلودگی مداوم و زوال عقل در زنان مسن پی برده‌اند. طبق یافته‌های جدیدی که در مجله نورولوژی (Neurology) منتشر شده است، خواب‌آلودگی غیرعادی، به ویژه در زنان مسن‌تر، می‌تواند به عنوان یک علامت هشداردهنده از آغاز فرآیندهای زوال عقل عمل کند. این مطالعات نشان می‌دهند که زنان مسنی که در آنها تغییرات قابل توجهی در الگوهای خواب مشاهده می‌شود، مانند چرت زدن‌های بیش از حد در طول روز، به طور چشمگیری در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل قرار دارند. این یافته‌ها ممکن است در ابتدا ساده به نظر برسند، اما وقتی که به جنبه‌های پیچیده‌تر آن نگاه می‌کنیم، می‌توانیم درک بهتری از تأثیر خواب بر سلامت مغز و حافظه داشته باشیم.
با این حال، باید تأکید کرد که تغییرات در خواب و احساس خستگی در سنین بالاتر تا حدی طبیعی است. پیری با خود تغییراتی در نیاز و الگوی خواب به همراه دارد که می‌تواند شامل کاهش میزان خواب شبانه، بیداری‌های بیشتر در طول شب و بیداری زودهنگام باشد. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که اگر این تغییرات خواب به طور مداوم رخ دهند و به مشکلات خواب مزمن تبدیل شوند، ممکن است به مشکلات جدی‌تری مانند اختلالات شناختی و زوال عقل منجر شوند.
یکی از مباحث مهمی که در این زمینه باید به آن پرداخته شود، نقش خواب در سلامت مغز و حافظه است. دکتر «کلیفورد سیگیل»، یکی از متخصصان برجسته در زمینه تحقیقات خواب، در این مورد می‌گوید که خوابِ خوب و منظم تأثیر زیادی بر تثبیت حافظه دارد. تثبیت حافظه فرآیندی است که در آن خاطرات کوتاه‌مدت به یادآوری‌های بلندمدت تبدیل می‌شوند. این فرآیند در افرادی که به طور منظم و با کیفیت می‌خوابند، به طور مؤثری انجام می‌شود. به گفته دکتر سیگیل، خواب شبانه در سنین بالا، به ویژه در سنین ۸۰ سالگی و بالاتر، بسیار مهم‌تر از چرت‌های روزانه است. او تأکید می‌کند که برای سالمندان، خواب شبانه خوب، نقش حیاتی در تقویت حافظه و سلامت عمومی بدن دارد.
همچنین، تحقیقات نشان داده است که خواب ضعیف یا بی‌کیفیت می‌تواند به مشکلات قابل توجهی در تثبیت حافظه منجر شود. این مشکل نه تنها در افراد مسن بلکه در جوان‌ترها نیز دیده می‌شود، اما با افزایش سن، این اثرات به طور چشمگیری بیشتر می‌شود. در افرادی که دچار اختلالات خواب هستند، مانند بی‌خوابی مزمن یا خواب غیرترمیمی، حافظه و توانایی یادآوری اطلاعات می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد. در واقع، اگر فردی به طور مداوم نتواند خواب کافی و با کیفیت داشته باشد، این مسئله ممکن است در طول زمان موجب کاهش کارایی مغز و افزایش خطر ابتلا به زوال عقل شود.
البته خواب‌آلودگی مداوم و احساس خستگی در طول روز می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات دیگری نیز باشد. یکی از مهم‌ترین عللی که می‌تواند موجب خواب‌آلودگی در طول روز شود، اختلال آپنه خواب است. در این اختلال، تنفس فرد در طول خواب به طور موقت متوقف می‌شود که می‌تواند منجر به بیدار شدن‌های مکرر در شب و خواب ضعیف و ناکافی شود. این وضعیت در نهایت می‌تواند به خواب‌آلودگی در طول روز، اختلالات شناختی و کاهش تمرکز منجر گردد.
علاوه بر آپنه خواب، مشکلات دیگری نیز می‌توانند باعث خواب‌آلودگی و احساس خستگی در طول روز شوند. برای مثال، اختلال نارکولپسی یا حملات خواب، که فرد در آن قادر به مقاومت در برابر خوابیدن در طول روز نیست، می‌تواند به عنوان یک عامل مؤثر در خواب‌آلودگی مداوم شناخته شود. همچنین، کم‌خونی، افسردگی، استرس و کمبود برخی ویتامین‌های ضروری مانند ویتامین D یا B12 نیز می‌توانند علل خواب‌آلودگی مفرط و عدم انرژی در طول روز باشند. بنابراین، هر گونه تغییر در الگوهای خواب باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد، زیرا این مشکل می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات جسمی یا روانی مختلف باشد که نیازمند درمان مناسب است.
در زنان، تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی و بعد از آن رخ می‌دهد، تأثیر زیادی بر خواب آنها دارد. سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون که به طور طبیعی در بدن زنان وجود دارد، در دوران یائسگی کاهش می‌یابد و این تغییرات می‌تواند منجر به اختلالات خواب، بی‌خوابی، و حتی افسردگی شود. بسیاری از زنان در این دوران با مشکل خواب‌آلودگی مفرط یا خواب ناکافی مواجه می‌شوند که این موضوع می‌تواند بر عملکرد شناختی و حافظه آنها تأثیر بگذارد.
تحقیقات نشان می‌دهند که تغییرات هورمونی در دوران یائسگی می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به اختلالات خواب، به ویژه بی‌خوابی و خواب ناکافی شود. همچنین، این تغییرات می‌توانند به بروز مشکلات دیگر مانند اضطراب و افسردگی منجر شوند که خود به مشکلات خواب دامن می‌زنند. این مشکلات خواب می‌توانند به تدریج بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند و زمینه‌ساز اختلالات شناختی و حتی زوال عقل شوند.
برای مقابله با خواب‌آلودگی مداوم و کاهش خطر ابتلا به مشکلات شناختی و زوال عقل، متخصصان پیشنهاداتی دارند که می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و عملکرد مغز کمک کند. یکی از این راهکارها، حفظ یک الگوی خواب منظم است. رفتن به رختخواب در ساعت مشخص و بیدار شدن در همان ساعت هر روز می‌تواند به تنظیم ساعت بدن کمک کند و کیفیت خواب را بهبود بخشد.
علاوه بر این، انجام ورزش‌های منظم و تغذیه سالم نیز می‌تواند تأثیرات مثبتی بر خواب و سلامت مغز داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که فعالیت‌های بدنی منظم دارند، کمتر به اختلالات خواب مبتلا می‌شوند و کیفیت خواب آنها بهتر است. مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین C، ویتامین D و امگا۳ نیز می‌تواند به تقویت سلامت مغز و پیشگیری از زوال عقل کمک کند.
در نهایت، باید گفت که خواب‌آلودگی مداوم در زنان مسن می‌تواند به عنوان یک هشدار زودهنگام برای مشکلات مغزی و اختلالات شناختی مانند زوال عقل عمل کند. خواب و حافظه ارتباطی تنگاتنگ دارند و اختلالات خواب می‌توانند تأثیرات منفی زیادی بر عملکرد شناختی و سلامت مغز داشته باشند. بنابراین، تشخیص و درمان مشکلات خواب به ویژه در سنین بالاتر اهمیت زیادی دارد. با انجام تغییرات ساده در سبک زندگی، مانند خواب منظم، ورزش، و تغذیه سالم، می‌توان به بهبود کیفیت خواب و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با زوال عقل کمک کرد.