رفع مشکلات؛ مستلزم بازیابی سرمایه اجتماعی

آرزو قادری
روزنامه نگار

در تمامی جوامع، مردم به عنوان سرمایه اجتماعی نقش بسیار زیادی در پیشبرد امور جامعه دارند.
طبیعتاً هر چه جامعه ای از پشتوانه مردمی قوی تری برخوردار باشد، بهتر می تواند در برابر بروز مشکلات احتمالی مقاومت کند.
پرواضح است که پشتوانه مردمی در جامعه ای به صورت قوی وجود خواهد داشت که انتظارات و نیازهای مردم آن جامعه به خوبی تأمین گردد و امید، جایگزین ناامیدی شده باشد.
در جامعه ایران به ویژه طی سال های اخیر تا حد زیادی شاهد از بین رفتن اعتماد مردمی در نتیجه بروز شرایط اقتصادی نامناسب بوده ایم. جوانان ایرانی امروزه هیچ انگیزه و امیدی ندارند و نسبت به شرایط اقتصادی فعلی بسیار گله می کنند. تأمل پیرامون این نکته ضروری است که انتقادات جوانان به حق است و از روی زیاده خواهی نیست؛ چرا که در حال حاضر داشتن یک زندگی معمولی و معیشت ساده با حداقلی ترین نیازها نیز برای بسیاری از جوانان تبدیل به آرزو شده است.
در همین خصوص به گفت و گو با دکتر مجید ابهری، جامعه شناس و استاد دانشگاه پرداختیم.
ابهری معتقد است از جمله مهم ترین مسائلی که در هر کشوری باید مورد توجه قرار گیرد، سرمایه اجتماعی آن کشور است.
وی ابراز تأسف می کند که طی سال‌ های اخیر سرمایه اجتماعی در کشور ما تا حد زیادی از بین رفته است و باید در حال حاضر چاره ‌ای برای رفع این مشکل بیاندیشیم و در راستای حفظ سرمایه اجتماعی موجود و تقویت آن و بازیابی اعتماد افکار عمومی اقدامات شایان توجهی مسئولان انجام دهند.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه تصریح کرد: مسئولان دولت دکتر پزشکیان در حال حاضر رسالت سنگینی از جهت بازیابی اعتماد عمومی از دست رفته دارند. طی دهه‌ های اخیر مشکلات اقتصادی بسیار زیاد شد و متاسفانه در چنین شرایطی اعتماد مردم و افکار عمومی نسبت به مسئولان تا حد قابل توجهی کاهش یافت.
ابهری تأکید کرد: در حال حاضر بی‌اعتمادی در سطح وسیع در جامعه در حال گسترش است و بسیاری از افراد نسبت به مسئولان بی اعتماد شده اند. نباید اجازه دهیم این بی اعتمادی در جامعه تداوم یابد. چنین اتفاقی برای جامعه ما خوب نیست؛ چرا که باید مردم به عنوان مهم ترین سرمایه اجتماعی همواره مورد توجه مسئولان قرار گیرند و رفع مشکلات آن ها و تامین انتظارات شان از جمله مهم‌ترین رسالت‌های هر دولتی باشد.
وی افزود: در دولت ‌های قبلی مشکلات بسیار زیادی از جهت اقتصادی ایجاد شد و همین امر باعث شد تا افکار عمومی نسبت به دولتمردان تغییر کند. در حال حاضر دولت پزشکیان به تازگی آغاز به کار کرده است اما انتظار می‌رود طی روزها و ماه‌های پیش رو تلاش های زیادی در راستای رفع مشکلات و کاستی‌ها و نواقص گذشته کند؛ به نحوی که اعتماد عمومی بازیابی شود و شاهد تقویت سرمایه اجتماعی و حفظ سرمایه اجتماعی باشیم.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه با ابراز تأسف از این که افکار عمومی تا حد زیادی نسبت به فعالیت‌های مسئولان در کشور بی اعتماد شده است، گفت: البته انتظار نمی‌رود در شرایطی که وضعیت اقتصادی این چنین پیچیده است، افراد هیچ مشکلی نداشته باشند و نسبت به مسئولان اعتماد قبل را داشته باشند. مشکلات در حال حاضر بسیار زیاد هستند. دولتمردان به ویژه تیم اقتصادی دولت باید تلاش کنند در این راستا تمام توان خود را به کار گیرند و با اراده‌ای مستحکم قدم بردارد تا بی‌اعتمادی عمومی از بین رود.
ابهری با بیان این که رفع مشکلات اقتصادی می‌تواند تا حد زیادی اعتماد عمومی را بازگرداند، اظهار داشت: دلایل بسیار زیادی از جمله اقتصادی منجر به بروز چنین وضعیتی در جامعه شده اند. در حال حاضر با موجی از ناامیدی در کشور مواجه هستیم که این ناامیدی محصول نزول شاخص‌های اقتصادی در جامعه است و بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی باید به عنوان یک هدف کوتاه مدت و بلند مدت در دستور کار دولتمردان قرار بگیرد و نیازمند نگاه راهبردی در این حوزه هستیم.
وی عنوان کرد: باید مشکلات به صورت ریشه‌ای حل شوند و شاهد رفع مشکلات و اصلاح زیرساخت‌ها باشیم. زیرساخت‌های اجتماعی و اقتصادی در کشور ما بسیار دچار مشکل است و همین امر منجر به کاهش اعتماد عمومی و افزایش ناامیدی و مشکلات اجتماعی شده است. عملکرد ناامید کننده دستگاه‌ها و سوء مدیریت‌ها منجر شده تا امنیت اقتصادی و روانی و اجتماعی جامعه به ویژه طی یک دهه اخیر به شدت متزلزل شود. این انتظار زیادی نیست که مردم توقع دارند مطالبات و انتظارات شان رفع گردد. تأمین مطالبات و انتظارات مردمی از جمله مهم ترین وظایف همه دولت ها بوده و هست و اگر در این زمینه کم کاری و سستی و اهمالی صورت گرفته است، مردم مقصر نیستند و باید مسئولان تلاش کنند تا در این راستا بتوانند اعتماد از دست رفته را بازگردانند تا زمانی که اعتماد مردم جلب نشود، جامعه ایران آسیب پذیر خواهد بود و موجی از ناامیدی در آن شاهد خواهیم بود.
این جامعه شناس و استاد دانشگاه ادامه داد: زمانی که مشکلات کاهش و وضعیت معیشتی مردم بهبود یابند قطعاً بسیاری از مشکلات اجتماعی نیز رفع خواهند شد، اما متاسفانه بسیاری از مسئولان درگیر سیاسی کاری می‌شوند و فراموش می‌کنند که باید مشکلات اقتصادی مردم را رفع کنند تا از بروز سایر اتفاقات تلخ در جامعه جلوگیری شود.
ابهری در پایان مطرح کرد: افکار عمومی بسیار اهمیت زیادی دارد؛ تا جایی که بسیاری از نظریه پردازان حوزه اجتماعی بر آن تاکید داشته اند، اما متاسفانه در کشور ما طی یک دهه اخیر مورد بی توجهی و غفلت قرار گرفته است. اکنون وقت آن است که در جهت اقناع جامعه قدم برداریم. باید در راستای رفع مشکلات اقتصادی، گام های استواری داشته باشیم. قطع یقین تا زمانی که مشکلات مردم رفع نشوند، در جامعه با موجی از ناامیدی مواجه و شاهد افزایش گرفتاری های مردم و گسترش مشکلات روحی و روانی خواهیم بود. از این رو باید تاکید کرد که رفع بسیاری از مشکلات اجتماعی و واکسینه کردن جامعه در برابر بسیاری از مشکلات، مستلزم بازیابی و تقویت اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی است که مهم ترین آن مردم هستند.