زخم‌های نامرئی؛ درد بی‌صدای فرزندان طلاق عاطفی

آرزو قادری
روزنامه نگار

سرویس اجتماعی نوآوران | طلاق عاطفی، به مثابه شکاف بی‌صدای دو قلب که زمانی با هم می‌تپیدند، به تدریج در دل خانواده‌ها ریشه می‌دواند. طلاقی که نه در اسناد رسمی، بلکه در تاریکی سکوت و بی‌اعتنایی، در دل روابط شکل می‌گیرد.
این نوع طلاق، نادیده گرفته‌شده و خاموش، درون خانه‌ای که ظاهراً هنوز خانواده است، در پس دیوارهای بی‌صدا جریان دارد. در این جا دیگر نه نگاه‌های عاشقانه‌ای وجود دارد، نه گفت و گوهایی پر از شور و اشتیاق. تنها فاصله‌ای نه‌چندان آشکار، اما در عین حال عمیق، میان دو نفر نشسته است.

والدین در طلاق عاطفی خود را از یک دیگر جدا می‌کنند، اما نه از لحاظ فیزیکی، بلکه به‌ طور عاطفی. این نوع طلاق اغلب از بی‌توجهی، دلخوری‌ها، و عدم توانایی در برقراری ارتباط نشأت می‌گیرد. از آن جا که طلاق عاطفی در نهایت به‌صورت پنهانی و آرام شکل می‌گیرد، گاهی نادیده گرفته می‌شود و افراد جامعه آن را به چشم نشانه‌ای از «سکون» یا «روابط خسته» می‌بینند، بی‌آن که بدانند این نوع طلاق تاثیرات عمیق و پایداری بر روان فرزندان می‌گذارد.
در همین خصوص به گفت و گو با دکتر الهام حکیمی راد، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی پرداختیم.

* طلاق عاطفی بر فرزندان چه تأثیرات خواهد داشت؟
فرزندانی که در خانواده هایی که گرفتار طلاق عاطفی هستند، بزرگ می‌شوند، شاهدِ «مرگِ زنده» رابطه‌ میان والدین خود هستند. آن‌ها در دنیای خود احساس می‌کنند که چیزی در میان والدین شان می‌لنگد. این شکاف غیرقابل دیدن، همچنان که در دل والدین عمیق‌تر می‌شود، در دل فرزندان نیز جایی باز می‌کند. فرزندان این والدین خود را در دنیای پر از سوالات، ابهامات و دردهای درونی می‌بینند. گاهی، این نوع طلاق در دل کودکان به شکلی عمیق ریشه می‌دواند که به آن‌ها احساس بی‌ارزشی و بی‌ثباتی می‌دهد.

*فرزندان خانواده های گرفتار شده در باتلاق طلاق عاطفی در آینده چگونه ارتباط برقرار خواهند کرد؟

این فرزندان به شکلی ناخودآگاه از نحوه روابط عاطفی بین والدین خود می‌آموزند که ممکن است در آینده بر روابط آن‌ها با دیگران تأثیر بگذارد. این کودکان گاهی در بزرگسالی نمی‌توانند ارتباطی واقعی و عمیق برقرار کنند و در روابط خود نیز از فقدان محبت و تعهد رنج می‌برند. روح آن‌ها از سردی روابط میان والدین، سرد و شکننده می‌شود.

*اصلاً چرا طلاق عاطفی رخ می‌دهد؟

دلایل مختلفی وجود دارد که چرا زوجین به این حالت می‌رسند. یکی از مهم‌ترین دلایل این است که زوجین دیگر قادر به برقراری ارتباط درست و صادقانه نیستند. ممکن است این عدم توانایی در برقراری ارتباط به‌دلیل تغییرات شخصیتی، مشغله‌های روزمره، یا حتی خیانت‌های پنهان باشد. وقتی محبت و توجه به‌تدریج از رابطه محو می‌شود، زوجین با فاصله‌گیری از یک دیگر روبه‌رو می‌شوند و به‌جای حل مشکلات، ترجیح می‌دهند به زندگی ادامه دهند، اما نه با یک دیگر، بلکه در کنار یک دیگر.

*چه راهکارهای برای رفع طلاق عاطفی در خانواده ها توصیه می فرمایید؟

در این میان، اولین قدمی که باید برداشته شود، بازگشت به خود و شجاعت در مواجهه با احساسات است. ارتباط صادقانه و بازگشایی درب‌های دل به یکدیگر، می‌تواند زندگی عاطفی زوجین را احیا کند. زوجین باید بیاموزند که مشکلات را تنها به‌عنوان چالش‌هایی مشترک و نه تهدیدی برای رابطه خود ببینند.
حرف زدن از احساسات، بدون ترس از قضاوت، به زوجین کمک می‌کند که دوباره یک دیگر را بشناسند و از نو به یک دیگر نزدیک شوند.
گاهی باید به یاد آورد که چه چیزی ابتدا موجب پیوند عاطفی شد. یادآوری لحظات خوب گذشته، می‌تواند راهی برای بازسازی رابطه باشد.
حضور یک مشاور می‌تواند به زوجین کمک کند تا با درک بهتری از یک دیگر، به حل مسائل پرداخته و بازسازی رابطه را آغاز کنند.
اختصاص زمان به خود و شریک زندگی، در دنیای شلوغ و پر از مشغله‌های روزانه، اهمیت زیادی دارد.

* چگونه می توان روابط عاطفی را ترمیم و از طلاق عاطفی پیشگیری کرد؟

برای آن که زوجین در دام طلاق عاطفی نیفتند، باید یاد بگیرند که به رابطه‌شان همان‌طور که به نیازهای فیزیکی خود توجه دارند، توجه کنند. اگر روابط عاطفی مانند گیاهی در حال رشد باشد، باید هر روز به آن آب داد، خاکش را تازه کرد و مراقبت لازم را از آن به‌عمل آورد. این تلاش مستمر، باعث می‌شود تا شکاف‌های میان زوجین به‌مرور زمان پر شود و رابطه‌ای عمیق‌تر و پربارتر شکل گیرد.
زندگی مشترک یک هنر است؛ هنری که باید هر روز آن را خلق کرد. زندگی‌ای که در آن نه تنها دو نفر در کنار هم هستند، بلکه به یکدیگر محبت می‌دهند و عشق می‌ورزند، می‌تواند از طلاق عاطفی دور بماند. این هنر نیازمند تلاش، صداقت و تعهد است.
در نهایت، هر چقدر فاصله میان والدین بیشتر شود، درد و رنج آن در دل فرزندان عمیق‌تر می‌شود، اما با تلاش و تمایل به تغییر، می‌توان این فاصله‌ها را پر کرد و روابط را از نو ساخت.