ساخت انیمیشن در ایران مزیت مطلق دارد

مینا صفار

حامد جعفری (زاده ۱۳۶۴ – تهران) تهیه‌کننده سینما و انیمیشن اهل ایران است، او دانش‌آموخته مدیریت کسب و کار در صنایع فرهنگی و رشته اقتصاد و رئیس هیئت مدیره گروه هنر پویا است. جعفری فعالیت حرفه‌ای خود را با تهیه‌کنندگی انیمیشن سینمایی، در سینما آغاز کرد و از سال ۱۳۹۱ تا کنون عضو رسمی اتحادیه تهیه کنندگان سینمای ایران و عضو خانه سینما است. او تهیه‌کنندگی پرفروش‌ترین انیمیشن‌های تاریخ سینمای ایران «شاهزاده روم» و «فیلشاه» و همچنین انیمیشن سینمایی «بچه زرنگ» را بر عهده داشته‌ و موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین انیمیشن از جشنواره فجر و دیپلم افتخار از هجدهمین جشن سینمای ایران شده‌است. به بهانه اکران چهار انیمیشن در این دوره از جشنواره، با حامد جعفری تهیه‌کننده انیمیشن سینمایی در مورد وضعیت اقتصادی تولید انیمیشن و همچنین چالش‌ها و راهکارهای ساخت و اکران انیمیشن در ایران و همچنین اکران بین‌المللی این ژانر گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید.

انیمیشن‌‌های ژاپنی و هالیوودی در دنیا بسیار مطرح هستند و طبیعتا به آن‌ها نمی‌توانیم برسیم، اما آیا انیمیشن ایران توانایی رقابت با سایر کشورها را دارد؟

به نظر من انیمیشن‌‌های ایرانی از کیفیت مناسبی برخوردارند. به عنوان مثال انیمیشن «شاهزاده روم» از لحاظ کیفیت در سطح خوبی بود و از همین رو توانست در اکران بین‌المللی و جشنواره‌‌های مختلف خارج از کشور موفق ظاهر شود. از دید من به دلیل اختلاف قیمت ریال و دلار و همچنین به دلیل حضور نیروی انسانی ارزان قیمت انیمیشن در ایران نه مزیت نسبی که مزیت مطلق دارد. این دو عامل سبب می‌شوند هم در زمان و هم در هزینه صرفه جویی کنیم. در مورد زمان تولید نیز همین گونه است.

زمان تولید انیمیشن در ایران و سایر کشورها چه تفاوتی با هم دارند؟

در ایران هر انیمیشن برای تولید به یک سال و نیم تا دو سال زمان نیاز دارد اما در مقیاس جهانی، برای ساخت انیمیشن پروسه‌ای سه تا چهار ساله در نظر گرفته می‌شود. این دو پارامتر می‌تواند دلیل باشد بر موفق بودن انیمیشن در ایران. از سویی دیگر توانسته‌ایم انیمیشن‌هایی با کیفیت بسیار مناسب را در ایران تولید کنیم. هم انیمیشن «شاهزاده روم» و هم «فیلشاه» توانستند در اکران بین‌المللی از استقبال خوبی برخوردار شوند. اما برای این‌که انیمیشن به سمت صنعتی شدن پیش برود نیاز به حمایت داریم. این حمایت‌ها باید در همه جا با اشکال و راهکارهای مختلف حضور داشته باشد. در حال حاضر چنین حمایتی وجود ندارد و ما هر چند سال، یک انیمیشن سینمایی تولید می‌کنیم، اما در صورتی که از این سازندگان انیمیشن حمایت شود، ما هم می‌توانیم مانند کشورهای بزرگ دنیا هر شش ماه یک پروژه جدید انیمیشن سینمایی آغاز کنیم و آن گاه به سوی صنعت شدن انیمیشن پیش برویم.

می‌دانیم انیمیشن مختص کودکان نیست و در همه جای دنیا انیمیشن‌‌های سینمایی سن خاصی را هدف نمی‌گیرند. حتی اگر ما تنها کودکان را مخاطبان انیمیشن بدانیم، بازهم تعداد انیمیشن‌‌های سینمایی در ایران بسیار کم است. به چه دلیل تعداد انیمیشن‌‌های سینمایی در ایران کم است؟

این مساله به همان بحث حمایت نشدن از انیمیشن در ایران بازمی‌گردد. البته تجربه‌‌های ناموفق نهادهای فرهنگی در این زمینه نیز باعث شده دولت به این حوزه ورود نکند. نهادهای فرهنگی در گذشته هزینه‌‌های گزافی را صرف تولید انیمیشن کردند اما این انیمیشن‌ها مخاطب به دست نیاوردند و از همین رو نهادهای فرهنگی به اصطلاح نقره داغ شده‌اند و به دلیل این تجربیات ناموفق تصمیم گرفته‌اند در این حوزه هزینه نکنند. غافل از این‌که راه را اشتباه رفته بودند. اشتباه آن‌ها این بود که تصدی‌گری می‌کردند. یعنی میلیاردها تومان هزینه کردند و شرکت‌هایی را برای ساخت انیمیشن راه‌اندازی کردند. این شرکت‌ها با هزینه‌‌های گزاف چندین میلیاردی پا به عرصه گذاشتند اما دچار رخوت شدند. این روش جواب نمی‌دهد. هر اثری برای صنعتی شدن به حمایت‌هایی با پارامترهای مشخص نیاز دارد که باید از فرایند تولید تا اکران، این حمایت‌ها به شیوه‌‌های متفاوت وجود داشته باشد. اگر بخواهیم در حوزه انیمیشن موفق عمل کنیم و به نتیجه برسیم باید به سمت خصوصی شدن برویم.

چطور می‌توان از دولت کمک گرفت اما خصوصی هم فعالیت کرد؟

دولت یا هر نهاد فرهنگی دیگر به جای راه‌اندازی شرکت‌‌های تولید انیمیشن، باید از شرکت‌‌های موجود که در حال فعالیت هستند کمک بگیرد و به تولید اثر بپردازد. به عنوان مثال زمانی که خواستیم انیمیشن «شاهزاده روم» را بسازیم، موسسه انیمیشن سازی سلوک افلاکیان و هفت سنگ با یکدیگر کنسرسیوم تولید تشکیل دادند و ما از این روش شناخته شده استفاده کردیم و به این وسیله اثر را با بودجه‌ای کمتر و در زمانی کوتاه‌تر ساختیم. در واقع ایرانی‌ها اراده لازم برای تولید انیمیشن‌‌های خوب را برای رقابت در دنیا دارند و تنها نهادهای فرهنگی باید از این افراد حمایت کند تا آثار در خور توجهی در این حوزه ساخته شود.