سدشکنی در فیلترینگ؛ گام نخست با رفع محدودیت واتس‌اپ و گوگل‌پلی

با تصمیم شورای‌عالی فضای مجازی اولین گام برای رفع فیلترینگ پلتفرم‌های اجتماعی در روز گذشته برداشته شد بر اساس این تصمیم در گام اول پلتفرم‌های GOOGLE PLAY و واتس‌اپ رفع فیلتر شدند. طرح رفع فیلترینگ پلتفرم‌های اجتماعی دارای چهار مرحله است که در هر کدام از آنها اقداماتی برای توسعه حکمرانی فضای مجازی و رفع فیلترینگ برخی از پلتفرم‌ها مانند تلگرام و یوتیوب دیده شده است. آنچه که دیروز تصویب شد گام اول برای اجرای وعده مسعود پزشکیان در رقابت‌های انتخاباتی سال جاری ریاست جمهوری بود اما به نظر می‌رسد که مطالبات افکار عمومی برای رفع فیلترینگ فراتر از اقدامی بود که دیروز در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید.
در همین زمینه روزنامه نوآوران با دکتر حمید ضیایی‌پرور دانش‌آموخته دکترای ارتباطات و پژوهشگر فضای مجازی گفتگویی انجام داده و نظر وی را درباره تأثیرات این اقدام و پیش‌بینی روند آینده در حوزه رفع فیلتر پلتفرم‌های اجتماعی جویا شده است. دکتر ضیایی‌پرور از جمله کارشناسانی است که هم در حوزه علم و هم در حوزه عمل دارای تجربیات گران‌قدری است. وی سال‌ها در روزنامه‌ها خراسان و همشهری به ‌عنوان خبرنگار و دبیر سرویس فعالیت داشته و همچنین در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز مسئولیت‌های مختلفی را برعهده داشته از جمله مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها و معاون مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال این وزارتخانه. دکتر ضیایی‌پرور همچنین دارای تألیفات متعددی در حوزه رسانه در کشور است.
این محقق فضای مجازی و فعال رسانه‌ای در مورد رفع فیلترینگ گوگل و واتس‌اپ اظهار داشت: این نخستین گام برای اجرای وعده‌های آقای دکتر پزشکیان بود اگرچه مطالبات مردم و جامعه رأی‌دهنده به وی بسیار بیشتر از این است؛ اما باتوجه‌به جایگاه پرنفوذ مخالفان فیلترینگ در محافل تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری کشور همین اقدام هم غنیمت بود و می‌تواند برای شروع کار مهم و ثمربخش باشد. نفس شروع این اقدام یک سدشکنی محسوب می‌شود و مثبت است. اما مردم هنوز مطالبه دارند و منتظر گام‌های بعدی هستند.
وی اضافه کرد: در نظر داشته باشیم که با تقویت بحث تصمیم‌گیری شورای‌عالی فضای مجازی برای رفع فیلترینگ پلتفرم های اجتماعی، گروه‌های فشار با انجام تظاهرات در مقابل مرکز ملی فضای مجازی و همچنین با مصاحبه‌های مختلف رسانه‌ای به‌ویژه در صداوسیما و حتی در روز رأی‌گیری شورای‌ عالی فضای مجازی با تدوین و انتشار نامه‌ای سرگشاده توسط 136 تن از نمایندگان مجلس که علیه تصمیم احتمالی شورای عالی فضای مجازی برای رفع فیلترینگ پلتفرم‌ها بود، عملاً به سدی نفوذناپذیر در برابر دیدگاه‌های دکتر پزشکیان و قاطبه مردم ایران تبدیل شده بودند.
وی افزود: با این حال می‌توان گفت که اقدام دیروز شورای عالی فضای مجازی تا حد زیادی می‌تواند به عنوان یک اقدام سد شکن از سوی دولت و ارسال پالس مثبت به سمت افکار عمومی و پایگاه اجتماعی رأی دهنده دولت آقای دکتر پزشکیان تلقی شود. در نظر داشته باشیم که کمتر از چند هفته گذشته طرح موسوم به یا لایحه موسوم به حجاب و عفاف هم که توسط مجلس به تصویب قطعی رسیده بود و شورای نگهبان هم آن را تأیید کرده بود با رایزنی و فشار در دولت و نامه دولت و شورای عالی امنیت ملی، راکد شده و دستور کار خارج شد.
دکتر ضیایی‌پرور گفت: بنابراین می توان ملاحظه کرد که تصمیمات دولت در این زمینه تا حد زیادی نگاه به دیدگاه‌های عمومی جامعه رأی‌دهندگان محسوب می‌شود.
وی با یادآوری این نکته که واتس اپ پرنفوذترین پیام‌رسان دنیاست که بیش از ۲ میلیارد کاربر دارد، گفت: اما فراموش نکنیم که تلگرام، رسانه ملی ایرانیان است و بیشترین ضریب نفوذ را دارد. روزانه حدوداً یک میلیارد تراکنش در تلگرام فارسی در حال انجام است. قطعاً از لحاظ خبررسانی و اطلاع رسانی بسیار مهم است. اینستاگرام هم ۵۰ میلیون کاربر در ایران دارد. مردم توقع دارند که تلگرام هم آزاد شود. چون سال ۹۷ با دستور غیرقانونی یک بازپرس فیلتر شد. در حالی که کمیته مصادیق یا شورای امنیت ملی متولیان این امر هستند. البته فیلتر کردن گوگل‌پلی کار مضحکی بود. اپ استور هم که یک فروشگاه اینترنتی متعلق به شرکت «اپل» است فیلتر نشده است. چه کسی فروشگاه اینترنتی را فیلتر می‌کند؟
این فعال فضای مجازی تأکید کرد که انتظار می‌رود سایر پلتفرم های اجتماعی پرنفوذ در ایران مانند تلگرام، اینستاگرام، یوتیوب و توییتر هم در گام‌های بعدی رفع فیلتر شود.
دکتر ضیایی‌پرور اضافه کرد: فیلترینگ باعث صدمات و هزینه‌های بسیار زیادی برای عموم مردم شده است؛ به گونه‌ای که هم فیلترشکن به رایگان و هم اپلیکیشن‌های فیلترشکن پولی فشار زیادی روی مباحث اقتصادی و معیشتی مردم وارد کرده اند. به این صورت که اپلیکیشن‌های پولی و فیلتر شکن‌های پولی بین 80 هزار تا 300 هزار تومان در ماه به به هر کاربر فشار وارد می‌کند و با توجه این که همه پلتفرم‌ها در ایران مسدود هستند کاربر چاره‌ای جز استفاده از این فیلترشکن‌ها ندارد و طبق آماری که وزارت ارتباطات ارائه داد بیش از 80 درصد مردم و کاربران اینترنت از فیلترشکن استفاده می‌کنند و 50 درصد ترافیک و پهنای باند اینترنت ایران از داخل فیلترشکن‌ها عبور می‌کند. این ها آمار رسمی است که وجود دارد و به نظر می‌رسد که با رفع فیلترینگ هم مسائل اقتصادی مرتبط تا حد زیادی حل خواهد شد و هم بخشی از فشار اقتصادی از روی مردم برداشته خواهد شد.
این کارشناس ارتباطات همچنین اضافه کرد: مشکل دیگری که وجود دارد این است که بسیاری از این اپلیکیشن‌ها فیلترشکن رایگان جاسوس‌افزار هستند و طبق گزارشی که رسانه های معتبر جهانی منتشر کرده‌اند، بیش از 85 درصد شرکت‌های ارائه ‌دهنده فیلترشکن رایگان به نوعی وابسته به رژیم صهیونیستی هستند. بنابراین می‌شود گفت که با نصب انبوه اپلیکیشن‌های فیلترشکن در ایران ما عملاً دسترسی دادیم به تعداد زیادی از جاسوس ابزارهای اسرائیلی که روی گوشی‌های مردم و فعال باشند.
وی افزود: علاوه بر این سیستم‌های فیلترینگ باعث اختلال در سرعت شبکه و کیفیت اینترنت برای کاربران می‌شود که باعث کاهش رضایتمندی آن ها در دریافت اطلاعات و سختی آن ها برای مبادله اطلاعات و دریافت محتوا شده است.
این استاد ارتباطات و رسانه در پایان اشاره کرد که تصمیم‌گیری راجع به رفع فیلترینگ نیازمند شجاعت و جسارت حوزه مدیریت و تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان مرتبط در کشور است. به این دلیل که فناوری‌های حاکمیت گریز مانند استارلینک که گیت وی مخابرات را دور می‌زنند و مستقیماً اینترنت را به دست کاربر نهایی می‌رسانند تا حد زیادی می‌توانند مسئله فیلترینگ را کن لم‌یکن بکنند و به همین جهت قبل از این که دیر شود بایستی راجع به این مسئله رفع فیلترینگ تصمیم‌گیری دقیق و به جایی انجام شود.
دکتر ضیایی‌پرور گفت: رفع فیلتر گوگل‌پلی و واتساپ توسط آقای پزشکیان به عنوان شروع کار، اقدام مهمی است و یک سدشکنی محسوب می‌شود؛ چرا که رئیس جمهور در قالب نهادهای موجود و ساختارهای تصمیم‌سازی همین کشور روزنه‌ای در سد فیلترینگ ایجاد کرده است.
وی افزود: امیدوارم تا شب عید چهار پلتفرم اصلی یوتیوب، اینستاگرام، تلگرام و توییتر رفع فیلتر شوند. با رفع فیلتر این ۴ پلتفرم نیازهای عمومی مردم برطرف می‌شود. هیچ کدام از شهروندان ایرانی خواستار رفع فیلتر سایت‌های مستهجن نیست. این سایت‌ها در همه دنیا فیلتر هستند. ولی پلتفرم را نباید فیلتر کرد؛ چون پلتفرم تولید محتوا ندارد. پلتفرم یعنی مردم؛ چون مردم دارند آنجا تولید محتوا می‌کنند. مسدودسازی پلتفرم، مسدود کردن صدای مردم است.
این استاد ارتباطات و رسانه ادامه داد: متاسفانه در کشور ما دیسکورد که شبکه گیمرهاست هم فیلتر است. همه این ها که رفع بشود گام بعدی رفع تحریم آی پی ایرانی است. نود درصد پلتفرم‌های هوش مصنوعی مثل چت جی پی تی، ایران را تحریم کرده‌اند. ما باید یک راهکاری پیدا کنیم که از دایره تحریم‌های بین المللی خارج شویم.