موسیقی جنوب؛ نغمه‌های سوگ در دل آتش انفجار

ساره زندیه

در دل‌های جنوب، جایی که بوی نم دریا و هوای گرم خورشید به هم آمیخته و طنین موسیقی به روح‌ و جان مردمانش می‌پیوندد، یک حادثه سهمگین همه چیز را در خود فرو برد. انفجار مهیبی که در بندرعباس رخ داد، روح مردم این دیار را از درون تکان داد. نه فقط کانتینرهای گمرک که دل‌های پر از شور و شادی آن‌ها هم از این فاجعه سوخت. در این میان، موسیقی که همواره یکی از نمادهای مقاومت، سرزندگی و شادابی این دیار بود، هم در سوگ ایستاده و هم ناتمامی جشنواره‌ای را که قرار بود به معرفی طنین و دل‌نوازی جنوب بپردازد، رقم زد.

* آغاز یک سوگ بی‌پایان
بندرعباس، شهری که در تمامی لحظاتش طنین آوازها و نواهای جنوبی شنیده می‌شود، به یکباره شاهد انفجاری بزرگ شد. انفجاری که نه تنها جان‌های بسیاری را گرفت بلکه روح مشترک مردم این دیار را که در هم آمیخته با فرهنگ و هنر بود، در تلاطم انداخت. در آن لحظه، هیچ چیز مانند موسیقی نمی‌توانست به درستی آلام دل‌ها را بیان کند. نه سخن، نه اشک، فقط موسیقی بود که می‌توانست در هم‌دردی با قلب‌های شکسته سهیم شود.

*هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی؛ ناتمامی که در دل‌ها نشست
جشنواره موسیقی که به عنوان نمادی از فرهنگ غنی و زندگی پرشور شناخته می‌شد، در سال هفدهم خود با انفجار بندرعباس متوقف شد. هنرمندانی که در آستانه اجرای قطعات خود بودند، با دل‌های شکسته صحنه را ترک کردند. اما سوگ در دل‌های مردم و هنرمندان، در هر لحن و هر نت جاری بود. این ناتمامی، گویی داغی دیگر به داغ‌های پیشین این مردم افزود.

*موسیقی جنوب؛ هنر در خدمت سوگ و یاد
جنوب ایران، سرزمین موسیقی‌های اصیل و دلنشین است. در هر گوشه از این سرزمین، نغمه‌هایی شنیده می‌شود که نه تنها از لذت زندگی بلکه از دردها و رنج‌ها می‌گوید. موسیقی جنوب، میراثی است که در آغوش مردمش تربیت شده و ریشه در تاریخ، باورها و زندگی روزمره دارد. اما امروز، این موسیقی در خدمت سوگ نشسته است. نغمه‌هایش تلخ و غمگین است، اما همان‌طور که در دل سوگ خود گم می‌شود، دوباره به‌عنوان ابزاری برای یادآوری و تسکین دل‌ها برمی‌خیزد.

*آلام بازماندگان؛ سکوت در دریاچه درد
سوگ مردمان جنوب نه فقط در انفجار و سوختن اجساد است، بلکه در بازماندگانی است که هنوز در غم از دست دادن عزیزانشان به سر می‌برند. دل‌هایی که هیچ موسیقی‌ای نمی‌تواند جای خالی آن‌ها را پر کند. در میان این سوگ، موسیقی نقش تسکین‌دهنده را پیدا می‌کند. شاید نت‌های یک ساز، غم را کم نکند، اما می‌تواند آن را همراهی کرده و یادآوری کند که در کنار هم، این دردها تحمل‌شدنی‌تر می‌شوند.

*چگونه موسیقی جنوب به زبان سوگ تبدیل شد؟
موسیقی در جنوب، از دیرباز به عنوان زبانی برای بیان احساسات درونی انسان‌ها بوده است. این موسیقی، با ابزارهایی چون تنبک، سه‌تار، و عود به صورت پیوسته در فضاهای عمومی و خانگی، امید، عشق، شادی و حتی غم را به گوش می‌رساند. پس از حادثه انفجار بندرعباس، نغمه‌های جنوبی دیگر فقط نمایانگر شادی‌های مردمانش نبود، بلکه به زبانی برای ابراز سوگ و اندوه تبدیل شد. این تغییر زبان در موسیقی، گواهی است از چگونگی تبدیل درد به هنر و چگونه هنر می‌تواند به ابزاری برای تحمل در برابر درد تبدیل شود.

* موسیقی، زبان تلخِ یاد و سوگ؛ نوای تواشیح غم‌زده
در سوگ جنوب، موسیقی با زبانی تلخ و غمگین به گوش می‌رسد. نوای تواشیح‌های جنوبی که روزی به جشن و شادی معروف بود، امروز به نوایی حزن‌آلود تبدیل شده است. این نغمه‌ها، همچون پرچم‌هایی که در باد می‌رقصند، در دل زمین و آسمان جنوبی‌ها برای همیشه باقی خواهند ماند. صدای هنرمندان که روزی در خیابان‌ها و میدان‌ها طنین‌انداز بود، اکنون در اتاق‌های کوچک و خانه‌های غمگین به گوش می‌رسد.

*هنرمندان، پیام‌آوران سوگ؛ تلاش برای حفظ یادها
هنرمندان جنوب، از نسل‌های گذشته تا امروز، همواره به عنوان پیام‌آوران فرهنگ و هنر این سرزمین شناخته می‌شده‌اند. اما در این روزهای غم‌انگیز، آن‌ها در تلاش هستند که موسیقی را به ابزاری برای یادآوری عزیزان از دست‌رفته و سوگ‌های طولانی تبدیل کنند. این هنرمندان، حتی در سخت‌ترین شرایط نیز نمی‌گذارند که موسیقی در دل‌های مردم جنوب خاموش شود. موسیقی آن‌ها، همچنان که در رگ‌های دریا جاری است، در دل‌های مردمان غمگین به سوگ می‌پردازد.

* آینده موسیقی جنوب؛ از سوگ به امید
شاید سوگ امروز موسیقی جنوب باشد، اما در دل هر غم، امید نهفته است. موسیقی، همچنان که از پس تمام فاجعه‌ها و سوگ‌ها برمی‌خیزد، یادآور قدرت بی‌انتهای این سرزمین است. آینده موسیقی جنوب، نه فقط در جشن‌ها و مراسم‌ها بلکه در یادآوری‌ها و نوازش‌های دل‌های شکسته خواهد بود. این موسیقی به مردمش قوت خواهد بخشید تا دوباره ایستاده و به زندگی ادامه دهند، چرا که در هر آوای آن، امیدی نهفته است.