هشدار سازمان جهانی بهداشت درخصوص بحران مقاومت دارویی

مترجم: سارا فراهانی

مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشتی و سلامت عمومی در سراسر جهان است که به گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، به یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات علیه سلامت بشر تبدیل شده است. این پدیده نه‌تنها باعث مقاومت دارویی در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود، بلکه جان میلیون‌ها نفر را به خطر می‌اندازد. گزارش‌های متعددی نشان می‌دهد که مصرف نادرست و بدون نسخه آنتی‌بیوتیک در کشورهای مختلف رو به افزایش است و این روند پیامدهای وخیمی برای آینده درمان‌های پزشکی دارد.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی به یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی جهان بدل شده است. زمانی که آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت خودسرانه مصرف می‌شوند، باکتری‌ها فرصت پیدا می‌کنند تا در برابر دارو مقاوم شده و درمان عفونت‌ها را بسیار دشوار کنند. طبق گزارش WHO، سالانه بیش از 700 هزار نفر در سراسر جهان به دلیل عفونت‌های مقاوم به دارو جان خود را از دست می‌دهند و پیش‌بینی می‌شود که این عدد تا سال 2050 به 10 میلیون نفر برسد.

*مصرف خودسرانه؛ از مشکل فردی تا بحران ملی
بر اساس گزارش خبرگزاری CNN، مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک یکی از ریشه‌های اصلی افزایش مقاومت دارویی است. در بسیاری از کشورها، داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک، آنتی‌بیوتیک را در اختیار افراد قرار می‌دهند و این موضوع موجب شده است که مردم بدون آگاهی از دوز و نوع عفونت، خودسرانه این داروها را مصرف کنند. این رفتار نادرست نه تنها اثر درمانی را کاهش می‌دهد بلکه باعث بروز عوارض جانبی متعددی مانند آسیب به کبد، کلیه و اختلالات گوارشی نیز می‌شود.

*عواقب خطرناک استفاده غیرمجاز آنتی‌بیوتیک‌ها
خبرگزاری Reuters نیز در مقاله‌ای جامع درباره عوارض مصرف غیرمجاز آنتی‌بیوتیک‌ها می‌نویسد که استفاده خودسرانه این داروها علاوه بر افزایش مقاومت دارویی، باعث ایجاد مشکلات گسترده‌ای در سلامت فردی می‌شود. بسیاری از بیماران پس از مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک دچار عفونت‌های ثانویه یا تغییرات منفی در فلور میکروبی بدن می‌شوند که به کاهش سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به بیماری‌ها منجر می‌گردد. به علاوه، عوارض جانبی مانند اسهال شدید، آلرژی‌های دارویی و نارسایی اندام‌ها در برخی موارد مشاهده شده است.

*راهکارهای مقابله با مصرف خودسرانه
برای مقابله با این بحران، سازمان جهانی بهداشت و مراکز کنترل بیماری‌ها تاکید می‌کنند که تنها راه موثر، آموزش عمومی و نظارت دقیق بر توزیع آنتی‌بیوتیک‌ها است. بر اساس گزارش BBC، بسیاری از کشورها قوانین سخت‌گیرانه‌تری را برای فروش آنتی‌بیوتیک بدون نسخه اعمال کرده‌اند و تلاش می‌کنند تا از طریق کمپین‌های آموزشی، آگاهی مردم را درباره خطرات مصرف خودسرانه افزایش دهند.
همچنین، CNN در گزارشی از تجربیات موفق برخی کشورها مانند سوئد و ژاپن یاد می‌کند که با اعمال سیاست‌های سختگیرانه و کنترل دقیق مصرف دارو، میزان مقاومت دارویی را به شکل قابل توجهی کاهش داده‌اند. این کشورها با همکاری پزشکان، داروسازان و نهادهای دولتی، به مردم آموزش داده‌اند که فقط تحت نظر پزشک و با تشخیص درست از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کنند.

*مسئولیت فردی و اجتماعی
همانطور که در گزارش Reuters تاکید شده، مصرف درست آنتی‌بیوتیک تنها مسئولیت سیستم سلامت نیست بلکه هر فرد باید در این زمینه مسئولیت‌پذیر باشد. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک نه تنها برای خود فرد خطرناک است بلکه سلامت جامعه را نیز به خطر می‌اندازد، زیرا باکتری‌های مقاوم می‌توانند به سرعت در میان جمعیت گسترش یابند و بیماری‌های عفونی را سخت‌تر درمان کنند.
به طور کلی، مصرف خودسرانه و بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها یک زنگ خطر جدی برای سلامت جهانی است. اگر اقدامات فوری و گسترده‌ای در زمینه آموزش، نظارت و کنترل مصرف این داروها انجام نگیرد، جهان در آینده‌ای نزدیک با بحران گسترده‌ای از بیماری‌های مقاوم به درمان مواجه خواهد شد. تنها راه نجات، مصرف مسئولانه آنتی‌بیوتیک تحت نظر پزشک و افزایش آگاهی عمومی درباره عوارض مصرف خودسرانه است.