نوآوران آنلاین- "نشریه کانورسیشن" در مقاله تخصصی ماه مارس خود تشریح کرده است که محرک اصلی این افزایش اخیر، زیرسویه امیکرون موسوم به BA.۲ بوده که از سویه اولیه امیکرون، قدرت سرایت بیشتری داشته است.
بنابر آمارهای جهانی از پاندمی کرونا در ماه های اخیر، از کریسمس امسال در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا و چندین کشور اروپایی شامل فرانسه، انگلیس و آلمان و مدتی پس از آن نیز در برخی کشورهای شرق آسیایی از جمله کره جنوبی، هنگ کنگ و حتی در شهر شانگهای چین، این زیرسویه منجر به اوج گیری دوباره آمار مبتلایان شد به طوری که فرانسه، شاهد انفجار آماری در شمار مبتلایان خود بود و رکورد ابتلا در قاره سبز را از آن خود کرد و همچنین به چهارمین کشور جهان با بیشترین آمار بیمار کرونایی تبدیل شد. از سوی دیگر کره جنوبی نیز پس از دو سال همه گیری و حفظ خود در پایین جدول آماری کرونا، بالاخره به فهرست ۱۰ کشور اول رکورددار مبتلایان در جهان پیوست.
چرا برخی کشورها مغلوبِ موج اخیر کرونا شدند؟
در این بازه زمانی در بریتانیا کاهش فاصله گذاری اجتماعی و نیز افزایش تجمعات و تعاملات و همچنین کاهش اثربخشی واکسن - حتی در کسانی که دز یادآور را تزریق کرده بودند - به این افزایش آماری کمک کرد و بنابر بسیاری از اخبار و گزارشات از سوی دیگر یکی از عوامل مهمی که کشورهای اروپایی نظیر فرانسه و برخی از ایالات آمریکایی را با تاخت و تاز دوباره کروناویروس و اوج گیری موارد ابتلا مواجه ساخت، امتناع شمار قابل توجهی از مردم این کشورها از تزریق واکسن بود به گونه‌ای که بسیاری از افراد حتی تا آن زمان هنوز دز اول واکسن کرونا را نیز تزریق نکرده بودند. یا اینکه تاثیر ایمنی‌بخشی دزهای قبلی کمرنگ شده بود و افراد به تزریق دز یادآور اقدام نکرده بودند. بعلاوه در مناطقی که قبلا خود را نسبتا عاری از کووید نگه داشته بودند مانند نیوزیلند، هنگ‌کنگ و کره جنوبی، شاهد رشد شدید آمار ابتلا در این بازه زمانی بوده‌ایم.
سوالی که در مورد برخی از این کشورها یا شهرهای شرق آسیا ذهن متخصصان و محققان را به خود مشغول کرد، این بود که چرا این کشورها به رغم دنبال کردن سیاست‌های سختگیرانه "صفر کووید"، با کنترل‌های مرزی سخت و اقدامات داخلی سختگیرانه برای محدود کردن عفونت‌ها، اما با تاخت و تاز چشمگیر زیرسویه جدید مواجه شدند و آمار ابتلای آنها به شکل غیرمنتظره‌ای افزایش یافت؟
سیاست "کووید صفر" برابر است با تاخیر در ابتلا
مدت‌ها قبل از همه گیری کووید، برای متخصصان مشخص بود که اقدامات کنترلی غیردارویی - چه در داخل یک کشور و چه در مرزهای آن - به ندرت مانع از گسترش همه‌گیری می‌شود. معمولا این قبیل اقدامات - مانند قرنطینه سراسری و کنترل شدید رفت و آمدها - فقط شیوع بیماری را به تاخیر می اندازد.
با این حال چنین استراتژی ممکن است برای صاف کردن منحنی عفونت‌ها و کاهش فشار بر کادر درمانی یا حتی کاهش بیماری و مرگ، با به تاخیر انداختن بیشتر عفونت ها تا زمانی که شیوه‌های درمانی موثر کشف شده و بهبود یابند یا واکسن‌ها در دسترس قرار گیرند، موثر باشد.
پروفسور پاول هانتر، استاد دانشگاه "شرق انگلیس" و نویسنده این مقاله می‌گوید: در حقیقت، تأثیرگذارترین عامل برای مهار بیماری، "مصونیت" است و آن هم مصونیتی که هم از طریق مبتلا شدن و هم از طریق واکسیناسیون در یک جامعه ایجا شده باشد. در واقع هر دو مسیر برای ایجاد ایمنی جمعی مهم هستند.
وی افزود: همانطور که پیش‌تر در مقالات قبلی اشاره کردم، پایان همه‌گیری در هر کشوری احتمالا به دو فاکتور بستگی دارد یکی به تعداد کل افرادی که قبلا عفونت کووید داشته‌اند و دیگری به تعداد کل واکسینه شده‌ها.
ابتلا به بیماری در افرادی که واکسینه شده اند موجب می‌شود که ایمنی در آنها به سطح بسیار بالاتری برسد، در حالی که ابتلا به بیماری در افراد واکسینه نشده، فقط میزان محدودی از مصونیت را ایجاد می کند (و در عین حال هم خطر مرگ و میر در مبتلایان واکسینه نشده بیشتر است).
در واقع، دو فاکتور "واکسیناسیون" و "ابتلا" در کنار هم (در جامعه‌ای که سطح معقولی از ابتلا به عفونت را تجربه کرده)، نسبت به مصونیت ناشی از "واکسیناسیونِ صرف"، حتی با دزهای یادآور به خصوص پس از گذشت ۹۰ روز از واکسیناسیون، محافظت بهتری در برابر ابتلا در آینده بوجود می‌آورد.
این یافته مهم کمک می کند تا توضیح دهیم که چرا برخی از کشورها در حال حاضر بهتر از سایرین (به‌ویژه آنهایی که سیاست کووید صفر را در پیش گرفتند) با شیوع بیماری مقابله می‌کنند.
در کشورهایی که هم پوشش واکسیناسیون بالا بوده و هم تعداد ابتلا نسبتا زیاد بوده و برخی افراد حتی دو یا سه بار به بیماری مبتلا شده اند، میزان مرگ و میر و حتی ابتلای شدید در ماه‌های اخیر در سطح پایین تری باقی مانده است.
در مقایسه، کشورهایی که از استراتژی "کووید صفر" (قرنطینه‌های شدید) پیروی کرده‌اند مانند کره جنوبی، نیوزیلند و چین، اخیرا شاهد افزایش بیشتر عفونت‌ها و حتی مرگ و میرها با برداشتن محدودیت‌ها بودند، حتی با وجودی که پوشش واکسیناسیون بالایی داشته‌اند. فقدان ابتلای قبلی در این کشورها آنها به این معنی است که ایمنی در سراسر جمعیت پایین‌تر است.
واکسن‌ها هنوز تفاوت فاحش ایجاد می‌کنند
پروفسور هانتر در ادامه این مقاله همچنان بر نقش مفید واکسیناسیون بر افزایش مصونیت تاکید کرده و می‌افزاید: درباره تاثیر کارآمد واکسیناسیون باید به این مثال بپردازیم: به رغم این واقعیت که هنگ کنگ و نیوزیلند اخیرا هر دو افزایش چشمگیری در انتقال ویروس داشته اند اما تأثیر آن بر سلامت عمومی در این دو مکان به طور قابل ملاحظه‌ای متفاوت بوده است.
نیوزیلند با پوشش واکسن بالا و برنامه اخیر خود برای تزریق دزهای یادآور، با آمار مرگ و میر بسیار کمتر، این افزایش را پشت سر گذاشت و این درحالیست که هنگ کنگ شاهد مرگ و میر بسیار بیشتری بوده و در چهار هفته منتهی به ۱۸ مارس ۲۰۲۲ آمار تلفات کرونایی آن ۳۸ برابر بیشتر از نیوزیلند، گزارش شده است.
به گفته هانتر، این تفاوت در نرخ مرگ و میر در واقع ناشی از تفاوت در روند واکسیناسیون در این دو منطقه است. در هنگ کنگ، حداقل تا پایان فوریه (۱۰ اسفند)، تزریق دز یادآور به ویژه در گروه های سنی مسن تر و آسیب پذیرتر، بسیار کمتر از نیوزیلند بود. حتی پوشش دز دوم هم در این گروه ها کم بود، به این معنی که تعداد زیادی در معرض خطر بالای بیماری شدید و مرگ قرار داشتند.
جایگاه مطلوب ایران به لحاظ تزریق واکسن کووید در جهان
به گزارش ایسنا، بر اساس آنچه آمار روزانه در جدول پاندمی کرونا در سایت جهانی و رسمی "وردامتر" نشان می‌دهد، حدود چهار ماه اخیر سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس با تجربه شیوع انفجاری انتقال و ابتلا به زیرسویه امیکرون، جهش قابل توجهی به صدر این جدول داشته‌اند و تنها در ظرف این چند ماه، حتی بیش از مجموع مبتلایان از ابتدای همه‌گیری (حدود دو سال)، موارد ابتلای جدید خود را ثبت کرده‌اند.
برای مثال فرانسه که از ابتدای همه گیری تا حدود دهم دی ماه گذشته، تقریبا ۱۰ میلیون مبتلا را ثبت کرده بود اما در این بازه چند ماهه، آمار ابتلای آن ناگهان افزایش یافته و اکنون به بیش از ۲۸ میلیون مورد رسیده به گونه‌ای که به رکورددار ابتلا در اروپا و چهارمین کشور پرمبتلا در جهان تبدیل شده است.
برای آلمان و انگلیس نیز تقریبا شرایط مشابهی اتفاق افتاد و در این بازه، این دو کشور اروپایی نیز آمار بالای ۲۰ میلیون ابتلا را ثبت کرده‌اند. برخی از متخصصان و محققان، عامل این اوج گیری را کاهش محدودیت‌ها در زمان شیوع این زیرسویه از جمله لغو ضرورت استفاده از ماسک، کاهش اثربخشیِ دزهای اولیه واکسن و همچنین امتناع برخی افراد از واکسیناسیون دانسته‌اند.
این در حالیست که مجموع مبتلایان در ایران از حدود مهر ماه گذشته با کاهش چشمگیر مواجه بوده به طوری که آمار آن از جایگاه هشتم در جدول وردامتر به رتبه شانزدهم تنزل کرده است. همچنین ایران از جمله کشورهایی است که نرخ بالای مشارکت مردمی در تزریق واکسن و استفاده از ماسک و همچنین دسترسی به واکسیناسیون را داشته است.
بنابر نقشه آماری "Our World in Data" که با مشارکت دانشگاه آکسفورد تهیه شده، ایران به لحاظ مجموع دزهای تزریق شده واکسن کووید، با تزریق بیش از ۱۴۸ میلیون و ۸۰۰ هزار دز و قرار گرفتن در جایگاه سیزدهم، شرایط مطلوبی را در بین کشورهای جهان دارد.