واژه رئیس در پلیس آگاهی

دکتر غلامحسین بیابانی دانشیار گروه کشف جرایم دانشگاه جامع علوم انتظامی امین

واژه ها هر گاه کنار هم قرار می گیرند کلمه را می سازند و به آن معنا می بخشند و ممکن است بسط پیدا کند و از یک محیط به محیط دیگر رود، لذا برخی واژگان در محیط تخصصی آنقدر زیبا هستند و ناخودآگاه تقدس به خود می گیرند، مانند "واژه رئیس" در پلیس آگاهی که دارای قدمت 150 ساله است، یعنی به درازای عمر پلیس آگاهی به عبارتی از زمان تاسیس پلیس آگاهی در سال 1253 ه. ش با آن عجین شده است. این واژه اولین واژه تخصصی در پلیس آگاهی است که فرد با ورودش آن را می آ موزد و با آن اونس می گیرد، و به آن عمل می کند. این واژه خود زمینه ساز الگوسازی در پلیس آگاهی است.  به طور کلی واژه رئیس عمومی ترین واژه در پلیس آگاهی می باشد که تابع سلسله مراتب نیست و از آن پیروی نمی کند. یعنی در حالت معمولی و در سازمان های بیرونی لفظ رئیس برای کسانی بکار می رود که مسئولیت بخشی یا واحدی یا اداره ایی را در اختیار داشته باشند و زیردستان به مافوق خود از این اصطلاح استفاده می کنند. اما واژه رئیس در پلیس آگاهی آنقدر زیباست و گاهی به آن تقدس می دهد یعنی هم درجات پایینی به بالادستان و هم درجات بالایی  به پایینی ها برای خطاب قرار دادن هم از این واژه بکار می برند"رئیس"

عموما لفظ رئیس خود تابعی از یک دوره طولانی که فرد باید آنرا طی کند و به آن درجه و لیاقت برسد که دیگران برای وی از لفظ رئیس استفاده کنند اما خودش از روز اول که وارد پلیس آگاهی می شود همانند دیگران به آنهایی که از لفظ رئیس استفاده می کنند تبعیت می نماید، اما بکار بردن واژه رئیس زمانی ارزشمند است  که فرد بایستی در وجود خود چهار "میم" داشته باشد:

1. مرجعیت: یعنی در حوزه تخصصی بایستی متخصص ترین و معتبرترین و منحصرترین فرد باشد، به عبارتی حرف و نظر او فصل الخطاب و تعیین کننده باشد. بتواند دیگران را راهبری کند. خیلی از کارآگاهان ما بعد چند سال از بازنشستگی از خدمت هنوز صاحب نظرند و صاحب نظریه می-باشند و همکاران شاغل در امورات کاری از آنها مشاوره می گیرند؛ مانند جناب سرهنگ فریدون خالقی فرد، جناب سرهنگ بهرام عطایی، جناب سرهنگ مهرداد امیدی، جناب سرهنگ بهنام ذوقی، جناب سرهنگ عبدالحسین خلعتبری و....

2. مقبولیت: منظور از مقبولیت "پذیریش مردمی" است یعنی شخص هر چقدر در حوزه عملیاتی و شغلی صاحب نظر باشد باید در بین کارآگاهان از یک مقبولیتی برخوردار باشد و از نظر شخصیتی هم مجموعه ایشان را بپذیرند و قبولش داشته باشند. مسلماً اگر بخواهیم مقبولیت یك کارآگاه را بررسی نماییم باید شاخصه‌هایی نظیر میزان رضایت همکاران و افراد زیر مجموعه از فرد کارآگاه را باید در نظر گرفت و چقدر در شیوه استاد شاگردی موثر بوده است مانند جناب سرهنگ حمید نیکانفر، جناب سرهنگ محمدعلی زاهدی، جناب سرهنگ هادی مصطفایی و...

3. محبوبیت: محبوبیت یک امر ذاتی است، بدین معناست که فرد در بین دیگر کارآگاهان چقدر محبوبیت دارد مهم است. ممکن است برخی از کارآگاهان قدیمی را کارآگاهان جوان در طول خدمت ندیده باشند اما این محبوبیت آنقدر سینه به سینه انتقال یافته که انگار کارآگاهان جوان با آنها افتخار خدمت را داشته اند. مانند جناب سرهنگ مرحوم رضوانفر، جناب سرهنگ فرهادشمس آبادی، جناب سرهنگ محرم تقی زاده و...

4. مشروعیت:  مشروعیت ناشی از صفات شخصی ویژه و كاریزماتیك کارآگاه ناشی می شود؛ یعنی همه ویژگی های چهارگانه را یکجا در خودش دارا  باشد؛ مانند جناب سرهنگ پرویز منوچهری، جناب سرهنگ محمود حسیبی، جناب سرهنگ هوشنگ پوررضاقلی، جناب سرهنگ دکتر حسین حسین زاده ، جناب سرهنگ بهمن رستمی و...