نوآوران آنلاین-ایجاد پوسیدگی به عواملی، چون ترکیبات مینا و عاج دندان، محل قرارگیری دندان‌ها، ترکیبات و میزان ترشح بزاق و وجود شیار‌ها و حفرات در تاج دندان بستگی دارد.
بزاق‌های آلکالوئیدی اثر پیشگیرانه دارند. به همان میزان که بزاق اسیدی موجب افزایش خطر پوسیدگی می‌شود، روش زندگی نیز در این پدیده مؤثر است.
پوسیدگی زایی همچنین تحت تأثیر عوامل دیگری مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده‌های مصرف غذا، ترکیبات مواد غذایی مورد استفاده، میزان تشکیل پلاک میکروبی و میزان استعداد ژنتیکی فرد است.
باکتری‌ها عامل اساسی در ایجاد پوسیدگی هستند. ابتدای راه از دست رفتن دندان، پوسیدگی می‌باشد که با تغذیه مناسب به عنوان یکی از فاکتور‌های مؤثر، می‌توان جلو آنرا گرفت.
کربوهیدرات‌ها ماده‌ی ایده آل برای باکتری‌های مولد پوسیدگی دندان هستند و فرآورده‌های اسیدی ناشی از آن‌ها موجب کاهش PH بزاق به پایین‌تر از ۵/۵ می‌شود که زمینه مناسب را برای تولید پوسیدگی فراهم می‌کند.
تغذیه و رژیم غذایی نقش کلیدی در نمو دندان‌ها، انسجام لثه و پیشگیری و کنترل بیماری‌های حفره دهان بازی می‌کند.عوامل تغذیه‌ای مؤثر بر پوسیدگی دندان عبارتند از: دفعات مصرف مواد کربوهیدراتی یا قندی، نوع تغذیه، دفعات غذا خوردن، ترکیبات مواد غذایی و آشامیدنی، مدت زمان تماس دندان با مواد غذایی و آشامیدنی.
کیفیت مواد غذایی
کیفیت مواد غذایی مصرفی و ارزش غذایی آن‌ها و درنهایت ترکیب شدن تک‌تک مواد غذایی با یکدیگر در بخش‌های مختلف بدن از قبیل: دندان‌ها تأثیر دارد.
آنتی‌اکسیدان‌ها: که در منابع غذایی همچون میوه‌ها، سبزی‌ها و انواع مغز‌ها همچون مغز پسته و بادام این امر را ثابت می‌کند که این مواد با آنتی‌اکسیدان بالا در افزایش قدرت سیستم ایمنی و ارتقاء توانایی بدن در مقابله با بیماری‌ها و درنهایت افزایش طول عمر دندان‌ها و لثه بسیار کارآمد هستند.در کنار تمام این موارد مواد غذایی و رژیم‌های غذایی خواصی هستند که بر توانایی‌های بخش‌های مختلف دهان تأثیر می‌گذارند.
مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین سی: کلسیم، آبمیوه‌های طبیعی و شیراز منابع غذایی مصرفی روزانه هستند که سرشار از کلسیم وویتامین D. همان مواد لازم برای حفظ دندان‌ها از پوسیدگی هستند و استحکام استخوان‌ها را تضمین می‌کنند و خطر شکنندگی و پوسیدگی را تا حد بالایی کاهش می‌دهند.
میوه‌ها و سبزی گاز زدنی سبزی و میوه‌هایی همچون سیب، کلم، هویج و از این قبیل محافظان قوی دندان‌ها شناخته‌شده‌اند که به دلیل دارا بودن ویتامین C و ارزش‌های تغذیه‌ای دیگر دندان‌ها را به‌نوعی جرم‌گیری می‌کنند.یادآوری می‌شود که ویتامین C و آنتی‌اکسیدان موجود در میوه‌ها به حفظ و افزایش قدرت لثه‌ها بسیار ثاتیر می‌گذارد.
فولیک اسید: فولیک اسید تا حد قابل‌توجهی مقاومت و قدرت محافظتی و ضد میکروبی دهان را افزایش می‌دهد و سلول‌های آسیب‌دیده و ضعیف شده را جانی دوباره می‌بخشد.
مواد غذایی متوقف کننده پوسیدگی
مواد قندی در چهار گروه از شش گروه مواد غذایی موجود هستند: ۱- حبوبات ۲- میوه‌ها ۳ - فرآورده‌های لبنی ۴- مواد قندی.با وجود اینکه بعضی سبزی‌ها نیز مواد قندی دارند، ولی گزارشی مبنی بر پوسیدگی‌زایی آن‌ها ارائه نشده است.موادی، چون نشاسته موجب کاهش PH بزاق به کمتر از ۵/۵ می‌شود. بیسکویت، چیپس، نان و انواع میوه‌ها (تازه، خشک و کمپوت) و همچنین آب‌میوه‌ها نیز پوسیدگی‌زا هستند.
مواد غذایی متوقف کننده پوسیدگی یا آن دسته که توسط میکروب‌های پلاک دندان، قابل‌مصرف نیستند، PH بزاق را به پایین‌تر از ۵/۵ کاهش نمی‌دهند.این مواد شامل پروتئین‌هایی، چون تخم‌مرغ، ماهی، گوشت، بعضی سبزی‌ها و آدامس‌های بدون قند هستند. قند‌های مصنوعی از قبیل: ساخارین، سیکلامات‌ها و آسپارتام نیز جزء این گروه هستند.
بعضی از شواهد دال بر این است که قند‌های مصنوعی به علت اینکه مواد موردنیاز را در اختیار باکتری‌های مولد پوسیدگی قرار نمی‌دهند، متوقف کننده‌ی پوسیدگی هستند.مواد غذایی ضدپوسیدگی، موادی هستند که هنگام استفاده از آن‌ها جذب غذا‌های اسیدزا توسط باکتری‌ها مختل می‌شود.الکل‌های پنج قندی جزء این دسته محسوب می‌شوند، زیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمی‌شوند. مکانیسم عمل این گروه از مواد شامل فعالیت‌های ضدمیکروبی علیه باکتری‌های مولد پوسیدگی است.از جمله‌ی این مواد می‌توان آدامس‌های بدون قند حاوی گزیلیتول را نام برد.
تأثیر آدامس در کاهش پوسیدگی
تأثیر آدامس در کاهش پوسیدگی از طریق ترشح بزاق است که منجر به افزایش فعالیت خنثی‌سازی بزاق و در پی آن افزایش زدودن کربوهیدرات‌ها از سطح دندان می‌شود.
آدامس‌های بدون قند از طریق افزایش ترشح بزاق در کاهش پوسیدگی مؤثر هستند. توصیه می‌شود پس از غذا‌های حاضری یا وعده‌های غذایی از آدامس بدون قند استفاده کنید تا احتمال پوسیدگی را کاهش دهد.درعین‌حال امکان معدنی شدن مجدد بخش‌های تخریب‌شده دندان نیز افزایش می‌یابد.
آدامس‌های بدون قند حاوی گزیلیتول هستند. در واقع مکانیسم ضد پوسیدگی گزیلیتول موجود در آدامس، جایگزین شدن آن به‌جای قند است.همچنین تعداد باکتری‌های مولد پوسیدگی را کاهش می‌دهد. استرپتوکوک موتان (باکتری مولد پوسیدگی) قادر به متابولیزه کردن گزیلیتول نیست.از دیگر مواد ضدپوسیدگی می‌توان پنیر چدار و سوئیسی را نام برد.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان
* غذا‌های نشاسته‌ای، چسبناک یا حاوی شکر باید با غذا‌های بدون شکر خورده شود.
* محصولات لبنی به علت کلسیم بالا و خاصیت قلیایی به همراه میان وعده‌های نشاسته‌ای مصرف شود.
* غذا‌های جویدنی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه با مواد غذایی کربوهیدراتی مصرف شود.
* حداقل ۲ ساعت میان خوردن غذا‌ها فاصله بگذارید و مصرف میان وعده‌ها را به ۳۰-۱۵ دقیقه محدود کنید.
* مصرف غذا‌های اسیدی مانند نوشابه‌ها را محدود کنید.
* همراه با مواد نشاسته‌ای پروتئین مصرف کنید. مثل ماهی، کراکر، برنج یا پنیر و میوه‌های شیرین.
* در یک وعده مخلوطی از غذا‌های خام‌وپخته مصرف کنید. غذا‌های خام به علت نیاز به جویدن باعث افزایش ترشح بزاق و کاهش پوسیدگی می‌شوند.
* مصرف آدامس‌های حاوی زایلیتول یا سوربیتول بلافاصله بعد از یک وعده یا میان وعده به مدت حداقل ۲۰-۱۵ دقیقه جویده شود.
* مصرف غذا‌های پوسیدگی‌زا با غذا‌های ضدپوسیدگی مانند پنیرها، مغز‌ها و سبزی‌ها و پف فیل
* مسواک حداقل ۲ بار در روز
* استفاده از نخ دندان ۲ بار در روز
* شستشوی دهان پس از مصرف غذا‌ها و میان وعده‌ها.
* جراح، دندانپزشک