نوآوران آنلاین- امنیت غذایی به عنوان یکی از بخش‌های اساسی توسعه پایدار، در هر کشوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. در کشوری مانند ایران که دارای جمعیت زیادی است و اقلیم متنوعی دارد، امنیت غذایی اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. این مفهوم نه تنها به دسترسی به مقدار کافی غذا، بلکه به دسترسی مستمر و پایدار به غذاهای مغذی و سالم برای همه اقشار جامعه اشاره دارد.
امنیت غذایی در ایران به دلیل چالش‌های محیطی، اقتصادی و سیاسی با پیچیدگی‌های خاص خود مواجه است. منابع آب محدود، تغییرات اقلیمی، بیابان‌زایی، و افزایش فشار جمعیتی از جمله عواملی هستند که تولید مواد غذایی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند. تغییرات اقلیمی به ویژه با بروز خشکسالی‌ها و کاهش بارندگی‌ها تهدید جدی برای کشاورزی ایران محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، مسائل اقتصادی و نظام‌های توزیع ناکارآمد می‌توانند دسترسی به منابع غذایی را برای برخی از اقشار جامعه دشوار کنند. وضعیت اقتصادی ناپایدار، تورم، و تاثیرات ناشی از تحریم‌های بین‌المللی نیز می‌تواند بر امنیت غذایی کشور اثرگذار باشد و باعث افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم شود.
استراتژی‌های بلندمدت برای بهبود فناوری کشاورزی
برای مقابله با این چالش‌ها، نیاز به برنامه‌های جامع و استراتژی‌های بلندمدت وجود دارد. بهبود تکنولوژی‌های کشاورزی، مدیریت بهتر منابع آبی، توسعه کشاورزی پایدار و حمایت از کشاورزان می‌تواند به بهبود وضعیت امنیت غذایی کمک کند. همچنین افزایش آگاهی عمومی درباره مصرف بهینه و کاهش ضایعات غذایی نقشی کلیدی در این زمینه ایفا می‌کند.
در نهایت، امنیت غذایی نه تنها یک نیاز حیاتی بلکه یک حق اساسی بشر است و ایران با موانع و فرصت‌های بی‌نظیری روبروست که نیازمند سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه و اقداماتی هماهنگ در سطوح مختلف دارد. رسیدن به امنیت غذایی پایدار می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایرانی و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور داشته باشد.
امنیت غذایی در ایران، علاوه بر تأثیرات داخلی و اجتماعی، نقش قابل توجهی در سیاست‌ها و تجارت بین‌المللی این کشور ایفا می‌کند. این مسئله نه تنها با تأمین نیازهای داخلی مرتبط است، بلکه بر روابط تجاری، توسعه اقتصادی و حتی دیپلماسی ایران با کشورهای دیگر تأثیرگذار است.
فتح بازارهای جهانی با دانش‌بنیان‌های ایرانی
تولید محصولات کشاورزی پیشرفته و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند نقش حیاتی در پیشبرد اقتصاد کشاورزی ایفا کند. این دستاوردها با ارتقاء تولیدات هایتک، به یکی از ابزارهای کلیدی برای تسخیر بازارهای منطقه‌ای تبدیل می‌شوند. علاوه بر افزایش سهم بازار، این تولیدات می‌توانند وابستگی کشورهای همسایه به محصولات ایرانی را تقویت کرده و امنیت غذایی آنها را به تولیدات داخلی گره بزنند. این وابستگی می‌تواند به‌عنوان یک اهرم قدرت در روابط بین‌المللی عمل کرده و موجب افزایش مقاومت این کشورها در برابر فشارها و تحریم‌های خارجی شود.
افزایش وابستگی غذایی کشورهای همسایه به تولیدات ایران
در همین خصوص مهدی پرورش دبیر کمیته بازرگانی اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران و همچنین رئیس کمیته بازرگانی و بین الملل پارک ملی علم و فناووری کشاورزی و منابع طبیعی در گفت‌و‌گو با نوآوران گفت: تکنولوژی‌های جدید در زمینه کشاورزی می‌توانند تحولات بزرگی در بهبود بهره‌وری، کاهش هدررفت منابع و افزایش تولید محصولات کشاورزی ایجاد کنند. این فناوری‌ها می‌توانند به کشورها کمک کنند تا نیازهای فزاینده خود به محصولات کشاورزی را به‌طور پایدار تأمین کنند.
وی افزود: ما با بهره‌گیری از دانش فناورانه و نوآورانه شرکت‌های دانش‌بنیان، میتوانیم محصولاتی را در سطح جهانی عرضه کنیم که نه‌تنها از لحاظ ارزش افزوده بالاست، بلکه به لحاظ کمی و کیفی نیز برتری قابل‌توجهی پیدا کند. این دستاورد به ما اجازه می‌دهد تا ارزآوری بیشتری داشته باشیم و صادرات غیرنفتی خود را با تکیه بر محصولات کشاورزی و تولیدات مرتبط تقویت کنیم.
پرورش گفت: با تولید محصولات کشاورزی پیشرفته و مشتقات آن، از جمله ماشین‌آلات صنعتی، تجهیزات آبیاری و مواد اولیه کشاورزی مانند کود، سموم و بذر که با روش‌های دانش‌بنیان توسعه یافته‌اند، میتوانیم جایگاه خود را در بازار کشورهای همسایه مستحکم کنیم. این راهکار به ما امکان می‌دهد تا سهم بسزایی را نسبت به دیگر کشورها به دست بیاوریم و کشورهای اطراف را به محصولات خود وابسته کنیم.
وی متذکر شد: این وابستگی نه‌تنها باعث تقویت جایگاه محصولات کشاورزی ایران در سفره‌های همسایگان می‌شود، بلکه امنیت غذایی آنها را نیز به ما پیوند می‌زند.
پرورش تصریح کرد: علاوه بر این، این وابستگی استراتژیک می‌تواند باعث شود که کشورهای همسایه به دلیل منافع حیاتی خود، در مجامع بین‌المللی مقابل تحریم‌ها و فشارهای ظالمانه علیه ایران ایستادگی کنند.
وی ادامه داد: با توجه به مشکلاتی نظیر تغییرات اقلیمی و منابع محدود آب، استفاده از تکنیک‌های پیشرفته مانند کشاورزی دقیق، آبیاری هوشمند و سیستم‌های نظارت از راه دور می‌تواند به بهبود مدیریت منابع کمک کند و از آسیب‌های محیط‌زیستی جلوگیری کند.
ارتقاء امنیت غذایی و اشتغالزایی
یکی از نکات مهمی که پرورش به آن اشاره کرد، پیوند میان پیشرفت‌های علمی و امنیت غذایی است.
وی در همین خصوص متذکر شد: بهره‌برداری صحیح از فناوری‌های نوین می‌تواند به تأمین غذای پایدار و با کیفیت بالا کمک کند و در عین حال نیاز کشور به واردات محصولات کشاورزی را کاهش دهد. این امر می‌تواند باعث افزایش خودکفایی کشور در تأمین مواد غذایی شود و به بهبود وضعیت اشتغالزایی در بخش‌های مختلف کشاورزی، دامداری و صنایع وابسته کمک کند.
پرورش تصریح کرد: استفاده از دانش‌بنیان‌ها و استارتاپ‌های فعال در حوزه کشاورزی می‌تواند باعث شکل‌گیری بازارهای جدید و اشتغالزایی درسطوح مختلف شود. این بازارها می‌توانند زمینه را برای تربیت نیروی کار متخصص و جوان در صنایع مرتبط فراهم کنند و در نتیجه کاهش بیکاری در این بخش‌ها را به دنبال داشته باشند.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو: از خشکسالی تا تغییرات محیط زیستی
این فعال صنعت غذایی همچنین به مشکلات عمده‌ای که کشاورزان و تولیدکنندگان با آن مواجه‌اند، از جمله خشکسالی و تغییرات اقلیمی، اشاره کرد و گفت: این مشکلات تهدیدات بزرگی برای کشاورزی سنتی به حساب می‌آید و می‌تواند منجر به کاهش شدید تولیدات کشاورزی و افزایش هزینه‌ها شوند. اما من معتقد هستم که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، می‌توان این چالش‌ها را به فرصت‌های جدید تبدیل کرد.
وی افزود:برای مثال، استفاده از سیستم‌های آبیاری هوشمند، کشاورزی دقیق و بهینه‌سازی مصرف آب می‌تواند به مقابله با بحران خشکسالی کمک کند. همچنین، استفاده از بذرهای مقاوم به خشکی و تغییرات اقلیمی، امکان افزایش تولید در شرایط نامساعد را فراهم می‌آورد. علاوه بر این، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشاورزی می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کند.
تجربیات بین‌المللی و الگوهای موفق
پرورش در ادامه به تجربیات موفق کشورهای پیشرفته مانند هلند اشاره کرد که در زمینه بهره برداری از تکنولوژی‌های نوین کشاورزی پیشتاز بوده‌اند وی بیان کرد: هلند با وجود مساحت محدود و کمبود منابع آبی، توانسته است به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان محصولات کشاورزی در جهان تبدیل شود. این کشور با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته نظیر کشاورزی بدون خاک (هیدروپونیک) و گلخانه‌های هوشمند، توانسته است بهره‌وری کشاورزی را به طور چشمگیری افزایش دهد و به عنوان یک الگو برای سایر کشورها در نظر گرفته شود.