نوآوران آنلاین- در ایران، مساله کمبود برق وگاز طبیعی زندگی مردم و کارخانه های تولیدی را در معرض یک بحران جدی قرار داده است و وابستگی به واردات تکنولوژی‌های پیشرفته که در اختیارشرکت‌های انگشت شماری است و همچنین استخراج گاز طبیعی و سوء مدیریت در ساخت پالایشگاه‌های جدید باعث شده است که اتکا به انرژی‌های تجدیدپذیر بر روی انرژی خورشیدی متمرکز شود که از نظر اقتصادی به‌دلیل وابستگی به واردات پنل‌های خورشیدی و فناوری‌های مرتبط، به شدت تحت تاثیر نوسانات ارزی است که ایران در این زمینه توانایی‌های کافی ندارد. در حالی که ایران در تولید انرژی از منابع آبی مزایای فراوانی دارد، به ویژه با وجود سدهای عظیم و پتانسیل تولید برق‌آبی، بسیاری از پروژه‌ها در این حوزه به دلیل مخالفت جناح‌های سیاسی ضد‌توسعه‌ای به فراموشی سپرده شده‌اند.
چرا جریان‌های ضد توسعه‌ای مانع پیشرفت می‌شوند؟
برخی که مخالف توسعه و پیشرفت کشور هستند با صنعتی شدن ایران و سرمایه‌گذاری خارجی مخالفت می کنند. این جریانات حتی سدسازی‌های شمال و جنوب کشور که با همکاری مشاوران معتبر بین‌المللی انجام شده بود را به چالش کشیدند. در حالی که مطالعات سدهای شمال کشور توسط مشاوران سوئیسی و سدهای بزرگ جنوب کشور با همکاری مشاوران آمریکایی در دهه 60 میلادی صورت گرفته بود، پروژه‌های بزرگ سدسازی به دلیل مشکلات مدیریتی و حضور عوامل نفوذی در مراکز تصمیم‌گیری، پس از دوره سازندگی با بی‌توجهی مواجه شدند و عملا هیچ پروژه بزرگی در این حوزه حتی آغاز نشد. این در حالی است که اگر زنجیره سدهای روی سه رودخانه بزرگ ایران یعنی کارون، دز و کرخه ساخته می شدند، می‌توانستند دست‌کم 10 هزار مگاوات برق تولید و میلیاردها متر مکعب آب را ذخیره کنند که نه تنها وابستگی ارزی زیادی ندارد بلکه ارتباطی با تحریم‌ها نیز ندارد و عدم اجرا آنها صرفا ناشی از دخالت جریان های ضد توسعه ای بود.
علاوه بر این، نصب پنل‌های خورشیدی بر روی سقف ساختمان‌ها به عنوان یکی از راهکارهای ساده و موثر برای تولید برق و گرمایش باید مدنظر قرار گیرد. این راه‌کار در بسیاری از کشورها به کار گرفته شده و در ایران نیز می‌تواند به کاهش مصرف برق خانگی و افزایش استقلال انرژی کشور کمک کند. اما متاسفانه، در کشور ما این نوع پروژه‌ها به اندازه کافی جدی گرفته نمی‌شود. در حالی که شهرداری‌ها می توانند صدور پایان کار را منطو به نصب پنل های خورشیدی کنند.
همکاری با کشورهای عربی و چالش‌های مدیریتی
کشورهای عربی همچون قطر و عمان، پیشنهاداتی برای ساخت تونل‌های زیر خلیج فارس به بندر امام و بندر عباس مطرح کرده‌اند که می‌توانست به توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و تجارت ایران کمک کند و ایجاد میلیاردها دلار برای ایران کند اما به دلایلی این پیشنهادات پذیرفته نشدند. علاوه برآن نه تنها کشورهای جنوب خلیج فارس بلکه حتی عربستان و کویت بارها پیشنهاد سرمایه گذاری در ساخت واحد های کشت و صنعت در خوزستان برای تامین نیازهای خود داده اند که آنها نیز به سرنوشت تونل های زیر خلیج فارس و بندرامام و بندر عباس دچار شدند.
در نهایت، مردم باید بدانند که در پس پرده چه اراده‌ای با توسعه کشور مخالف است. آیا این اراده داخلی است یا خارجی؟ اگر داخلی است، کدام گروه‌ها و چه افرادی در این امر دخیل هستند؟ آیا این تصمیمات به دلیل بی‌توجهی یا کم‌کاری است، یا دلایل دیگری در کار است؟ این سوالات باید برای روشن شدن مسیر توسعه ایران پاسخ داده شوند.
تأثیر جریان‌های سیاسی و اقتصادی بر وضعیت کنونی ایران
در همین خصوص بهمن آرمان اقتصاددان برجسته کشورمان در گفت وگو با نوآوران گفت: در فضای سیاسی و اقتصادی امروز ایران، جریانات مختلف به‌طور گسترده‌ای بر عدم توسعه اقتصادی ایران تأثیر می‌گذارند. این تحولات می‌تواند بر مسیر آینده کشور و به‌ویژه بر معیشت مردم تأثیری مستقیم بگذارد. مردم و ناظران سیاسی اغلب می‌پرسند: «داستان چیست؟» و چگونه باید در این وضعیت ناپایدار پیش رفت؟
وی افزود: اخیراً، تأثیرات خارجی، از جمله سیاست‌های جنجالی و متناقض دونالد ترامپ، توجه فراوانی را به خود جلب کرده است. بسیاری بر این باورند که حضور ترامپ و سیاست‌های او، افزون بر ایجاد نوسانات سیاسی و اقتصادی، قدرت تصمیم‌گیری در ایران را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
آرمان با بیان این که در داخل کشور، جریان‌های سیاسی از جمله اصلاح‌طلبان و اصولگرایان به دنبال نفوذ و حفظ منافع مختلف خود هستند، اظهار داشت: این منافع ممکن است مادی یا غیرمادی باشد و حتی تحت تأثیر فشارهای خارجی، سیاست‌های متفاوتی را دنبال کنند. این دسته‌بندی‌ها تنها به پیچیدگی اوضاع اقتصادی فعلی می‌افزاید و و فساد نهادینه شده را عمیق تر می کند.
وی تاکید کرد: آنچه به‌نظر می‌رسد، وجود یک وضعیت عدم اعتماد عمومی و عدم شفافیت در تصمیم‌گیری‌هاست؛ برخی امور نیازمند اصلاحات ساختاری فوری هستند. سوالات بسیاری درباره آینده اقتصادی ایران مطرح است و تحلیلگران بر این باورند که برای خروج از این بحران، بازبینی در سیاست‌های خارجی است که تنها می تواند راهگشا باشد.
آرمان متذکر شد: مردم در جستجوی شفافیت و ثبات بیشتر از سوی مسئولان هستند و افزایش مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری‌های کلان اقتصادی به‌عنوان تنها راه‌حل موجود پیشنهاد می‌شود. به رغم تمام چالش‌ها، برخی بر این باورند که با اصلاحات مناسب، می‌توان به آینده‌ای امیدوارکننده‌تر چشم دوخت.
چشم‌انداز اقتصادی خاورمیانه در سایه ناپایداری‌ها و دستاوردها
این اقتصادان برجسته کشور مطرح کرد: در حالی که ایران با چالش‌های سیاسی و اقتصادی پیچیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند، برخی تحلیلگران بر یک فضای انتظاری تأکید می‌کنند که در بین مردم ایجاد شده است. بسیاری از افراد منتظرند تا ببینند چه تصمیماتی توسط قدرت‌های جهانی مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا اتخاذ می‌شود. در چنین شرایطی، حس ناامیدی و بی‌عملی در میان جامعه قابل لمس است.
آرمان تصریح کرد: اما در همین فضای خاورمیانه ناآرام، کشورها و ملت‌های همسایه به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته‌اند. برای مثال، عربستان سعودی برنامه‌ای بزرگ برای کاشت 100 میلیون نهال به منظور بیابان‌زدایی تا پایان سال جاری دارد. این نه تنها نشان از تحول محیط زیستی دارد بلکه به خودکفایی و پایداری بیشتر کشور کمک می‌کند.در عربستان سعودی بزرگترین پروژه ساختمانی جهان در دست انجام است. در عراق، قطاری با 300 کیلومتر سرعت بر ساعت ساخته شده است. بزرگترین بندر خاورمیانه در حال ساخت است که قرار است به دریای مدیترانه از طریق آزادراه و قطارهای تندرو متصل شود که این عمل به معنای ایزوله کردن ایران است.
وی ادامه داد: در سمت دیگر، پروژه‌های بزرگ عمرانی در ترکیه نیز در حال انجام است. مثلاً کانال دوطبقه بسفر که قاره آسیا را به اروپا متصل می‌کند، تنها طی سه سال ساخته شده است. این ابتکارات نشان‌دهنده پویایی اقتصاد این کشور در مواجهه با چالش‌ها و بلایای طبیعی است؛ مناطقی که توسط زلزله‌های ویرانگر تخریب شده بودند، اکنون بازسازی شده‌اند و توان تولید و صادرات این کشور همچنان رو به رشد است. صادرات قطعات خودرو ترکیه در ده ماه نخست سال جاری میلادی از مرز 30 میلیارد دلار عبور کرده است.
آرمان گفت: با توجه به این موفقیت‌ها و در حالی که ایران به انتظار اقدامات بین‌المللی و داخلی نشسته، پویایی و هدفمندی دیگر کشورهای منطقه می‌تواند الگویی برای دستیابی به توسعه پایدار و مقاومت در برابر ناپایداری‌های سیاسی باشد.