نوآوران آنلاین- ۲۶آذر سال ۱۳۶۲ باصدور فرمانی از سوی امام خمینی(ره)، کامیون‌ها و تریلی‌های زیادی برای تخلیه بار کشتی‌های منتظر در بندرها اعزام شدند. با این فرمان و اعزام کامیون‌ها مشکل تجمع کالاهای وارداتی و نوبت‌های طولانی تخلیه کشتی‌ها در بندرهای ایران به مرور تا اندازه‌ای حل شد و بعد از آن در سال ۱۳۷۶ به پیشنهاد وزارت راه و ترابری و برای آگاه‌سازی جامعه با نقش و جایگاه بخش حمل و نقل، از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور ۲۶ آذر روز ملی حمل و نقل ایران نام گرفت. از آن روز تا کنون ۲۶ آذرماه بهانه‌ای برای توجه بیشتر به حمل و نقل در کشور شد.
یکی از مدهای حمل و نقلی در کشور تاکسی است. در حقیقت تاکسی به عنوان یکی از وسایل حمل و نقل به خصوص حمل و نقل عمومی نقش مهمی در صنعت ترابری دارد و توجه، پرداختن به آن و ارتقای کیفیت و کمیت آن در شهرهای امروزی حائز اهمیت است. برهمین اساس و به بهانه ۲۶ آذر روز حمل و نقل با مرتضی ضامنی- مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی شهری کشور به گفت‌وگو نشستیم تا به تببین نقش و جایگاه تاکسی در صنعت حمل و نقل بپردازیم.
وی درباره سهم تاکسی در حمل و نقل به ویژه حمل و نقل عمومی افزود: کارکرد تاکسی در کشور ما با کشورهای دیگر متفاوت است و شاید عدم توازن بین مدهای حمل و نقل خصوصا آن دسته از مدهایی که به عنوان حمل و نقل عمومی شناخته و تعریف شده‌اند و شامل اتوبوس ،مترو، BRT و LRT است باعث شده که بار حمل و نقلی عمومی در کشور به دوش تاکسی باشد. در قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت سهمی معادل ۲۵ درصد حمل و نقل شهری به تاکسی اختصاص داده شده است که از بین سایر مدهای حمل و نقل تنها تاکسی است که به سهم تعیین شده در قانون رسیده است. این سهم به صورت میانگین کشوری تعیین شده است البته در برخی شهرها این درصد کمتر و در برخی نیز بیشتر است.
ضامنی درباره علت این افزایش و کاهش سهم درصدی تاکسی‌ها در برخی شهرها اظهار کرد: طبیعتا در شهرهایی که مدهای حمل و نقلی دیگر نظیر مترو و اتوبوس و...ضعیف است بار اصلی حمل و نقل بر عهده تاکسی است، از این رو می‌توان گفت تاکسی نقش ویژه‌ای در مباحث حمل و نقلی در کشور ایفا می‌کند. در حقیقت در دنیا از تاکسی به عنوان حمل و نقل خصوصی یاد می‌شود اما در کشور ما چون تعیین کرایه‌ها توسط شهرداری‌ها انجام می شود و دولت توسط فرمانداری بر آنها نظارت دارد کرایه‌ها تقریبا مناسب است و عملا کارکردی نزدیک به حمل و نقل عمومی دارد. در حقیقت در دنیا تاکسی به عنوان خدماتی لوکس شناخته می شود و کرایه های آن نیز متناسب با خدمات ارائه شده به صورت رقابتی و براساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود، اما در کشور ما قیمت‌ها کنترل شده و تاکسی جایگاه ویژه‌ای در صنعت حمل و نقل عمومی دارد.
به گفته وی، در کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ که مدهای دیگر حمل و نقلی تا حدودی توسعه پیدا کرده است، تاکسی سهم ۲۴ تا ۲۵ درصدی دارد؛ اما هرچه شهرها کوچکتر می‌شوند قاعدتا کارکرد تاکسی بیشتر خواهد شد و گاهی نیز به تک مدل حمل و نقلی تبدیل می‌شود. در حقیقت ممکن است در شهرهای کمتر از ۱۵۰ هزار نفر جمعیت، اتوبوس کم و مینی بوس هم برای تردد حومه‌ای استفاده شود و عمده تمرکز حمل و نقل بر روی تاکسی باشد.
مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی شهری کشور همچنین درباره تعداد تاکسی‌های فعال در کل کشور و تعداد تاکسی‌هایی که برای رسیدن به نقطه مطلوب در حمل و نقل عمومی نیاز است، گفت: حدود ۳۳۰ هزار تاکسی در کشور داریم. تاکسی‌ها تعریف مشخصی دارند و به خودروهایی گفته می شود که پلاک آنها "ت" یعنی پلاک مرتبط با حمل و نقل عمومی است. پلاک‌های عمومی درون شهری زرد رنگ هستند. از این ۳۳۰ هزار تاکسی ۲۵۰ هزار تاکسی در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر و مابقی نیز در شهرهای کمتر از ۸۰ هزار نفر فعالیت می‌کنند. با توجه به میانگین سهم درصدی تاکسی‌ها در کشور، تعداد تاکسی موجود در کشور متناسب است. یعنی میانگین کشوری این را نشان می‌دهد که نیازی به تاکسی نیست و یا اگر هم نیازی باشد حدود ۱۰درصد وضع موجود است که آن هم به مرور و متناسب با توسعه شهرها اضافه خواهد شد.
ضامنی در ادامه به نیازهای ناوگان تاکسیرانی برای توسعه نیز اشاره کرد و ادامه داد: در حوزه تاکسیرانی نیازمند توسعه کیفی ناوگان و بهینه کردن وضعیت موجود هستیم. یعنی بایستی هم به ارتقای کیفیت خدمات و هم نوع ناوگان توجه کنیم. اگر تمام مباحث مربوط به انباشت فرسودگی ناوگان را کنار بگذاریم و با فرض اینکه میزان نوسازی تاکسی‌های فرسوده در حد نرمال بوده و حتی به صفر برسد، سالانه حدود ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار دستگاه تاکسی نیاز داریم. به عبارت دیگرحدود ۱۵ هزار تا ۲۰ هزارتاکسی سالانه برای زمانی صادق است که انباشت فرسودگی نداشته باشیم.
وی با اشاره به قدرت تولید سالانه این تعداد خودرو از سوی شرکت‌های خودروساز داخلی اظهارکرد: کارآیی تاکسی با خودروی شخصی متفاوت است. تاکسی بایستی روزانه ۲۰۰ کیلومتر به طور میانگین پیمایش کند؛ اما خودروی شخصی شاید روزی ۲۰ کیلومتر در سطح شهر پیمایش داشته باشد. بنابراین طراحی تاکسی‌ها و طراحی خودرو باید متناسب با عملکرد و کارآیی آنها باشد. برهمین اساس در برخی کشورهای دنیا خطوط ویژه تولید تاکسی دارند. به طور مثال در کشورهایی که سالانه به ۱۰ هزار خودرو نیاز باشد خط تولید اختصاصی راه‌اندازی می شود. اما در کشور ما اینگونه نیست و بایستی با شرکت‌های خودروساز موجود وارد مذاکره شویم که البته هرچه با آنها مذاکره کردیم راه به جایی نبردیم. به نظر می رسد که آنها تصور دارند تاکسیرانی مشتری دائمی و با گارانتی آنها هست، در حالی که این مشتری است که به آنها مراجعه خواهد کرد. در حقیقت بحث رقابتی وجود ندارد و به نوعی این حوزه اسیر انحصار شده است.
ضامنی خاطرنشان کرد: با تعدادی از شرکت‌های تولید کننده خودروی داخلی که شرکت‌های خصوصی و کوچکتری هستند وارد مذاکره شده‌ایم و قصد داریم اقداماتی با همکاری آنها انجام دهیم و امیدواریم به نتیجه برسد. از طرفی این نیاز است که کیفیت ناوگان تاکسیرانی نیز افزایش یابد و مدهای حمل و نقلی مختلف اعم از تاکسی ، اتوبوس ، مینی بوس و حتی سرویس مدارس استانداردهای لازم خاص خود را داشته باشند. بنابراین لازم است ناوگان شناسنامه داری داشته باشیم تا آنها بتوانند به بهترین وجه به ارائه خدمات بپردازند.
مدیرعامل اتحادیه تاکسیرانی شهری کشور در زمینه ارتقای کیفیت ارائه خدمات در حوزه تاکسیرانی گفت: پیشرفت علم و تکنولوژی در دنیای امروز وجود دارد و باید ضمن پذیرفتن این موضوع با آن همراه شد. در هر فضای کسب و کاری که حمل و نقل هم از آن مستثنی نیست باید خودمان را با تکنولوژی همراه و به آن مجهز کنیم تا خدمات مطلوبی که مد نظر شهروندان است را به آنها ارائه دهیم.
وی در پایان ورود تکنولوژی به حوزه تاکسیرانی را پدیده مثبتی دانست و افزود: موضوعی که این روزها با آن مواجهیم تاکسی‌های اینترنتی است؛ اما به واسطه اینکه نتوانستیم در شهرداری‌ها و مجموعه دولت در زمان مناسب به فکر آن باشیم و چارچوب‌های درستی را ایجاد کنیم با چالش‌های جدی مواجه شدیم و درصدد هستیم نظمی ایجاد کنیم که هم مردم منتفع شوند و سفر امن داشته باشند و هم اینکه اتفاقاتی خارج از قاعده در این حوزه رخ ندهد و شاهد اتفاقات ناگواری در این زمینه نباشیم.