تهدید دونالد ترامپ به لغو برجام، اروپا را به فکر «چاره جویی اضطراری» برای حفظ آن واداشته است. روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز با ذکر این موضوع مینویسد کشورهای عضو اتحادیه اروپا قصد بازنویسی برجام را ندارند اما مایلند توافق نامه جدیدی بنویسند که بر اساس آن برنامه موشکی ایران متوقف شده و توانایی این کشور برای تولید سوخت هستهای به طور دائمی محدود شود.
به نوشته این روزنامه، وزارت امور خارجه آمریکا در صدد است تا حمایت اروپا را برای ارایه شروط جدید و سختتر به ایران جلب کند که به عنوان یک عمل انجام شده و تهدید وضع مجدد تحریمها در صورت عدم همکاری به تهران ارائه خواهد شد.
ایران تا کنون امکان هر گونه مذاکره پشت پرده برای بازگشایی توافق هستهای به دست آمده در سال ۲۰۱۵ را رد کرده است.
در گزارش نیویورک تایمز آمده این مذاکرات فرا آتلانتیک که توسط برایان اچ هوک یک مقام پایین رتبه وزارت امور خارجه هدایت میشود با ریسکهای متعددی از جمله مخالفت ترامپ با پیشنهادات اروپاییها روبرو است. رئیس جمهوری ابالات متحده آمریکا توافق هستهای را بدترین توافقی دانسته که تاکنون از طریق مذاکره حاصل شده است. از این رو از بریتانیا، فرانسه و آلمان خواسته تا آنچه او نقاط ضعف توافق میداند را تا ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت ۹۷) اصلاح کنند، در غیر این صورت واشنگتن از آن خارج خواهد شد.
نیویورک تایمز همچنین مینویسد که اروپاییها روی سه اصلاحیه کلیدی با هم توافق کردهاند که عبارتند از: الزام مذاکره مجدد بر سر محدودیتهای انجام آزمایش موشکی در ایران، تضمین دسترسی بدون محدودیت بازرسان به تاسیسات نظامی ایران و تمدید تاریخ انقضای محدودیتهای تعیین شده در توافق هستهای پس از سال ۲۰۳۰ که مانع از سرگیری تولید سوخت هستهای توسط ایران میشود.
اتحادیه اروپا تا پیش از این بارها پایبندی خود به برجام و مخالفت با تصمیم ترامپ به لغو آن را اعلام کرده بود. فدریکا موگرینی، کمیسر روابط خارجی اتحادیه اروپا اخیراً در گفتگو با یورونیوز برجام را «توافقی خوب» و «متعلق به جامعه جهانی» توصیف کرده بود.
نشریه نیویورک تایمز نوشته که دیپلماتهای اروپایی گفتهاند هدف حصول توافقی در خصوص موشکها و بازرسیها بود اما نه در چارچوب توافق هستهای. آنها استدلال کردهاند که نوشتن مجدد این شروط منجر به شکست راهی خواهد شد که آنها نه تنها با ایران بلکه با چین و روسیه آغاز کردهاند. به گفته آنها، شکست توافق نیز به ایران اجازه خواهد داد برنامه هستهایاش را باز گرداند.
به همین دلیل همزمان با آماده شدن دو طرف برای دیدار با یکدیگر در برلین در ماه آینده، اروپاییها در حال مطرح کردن ایده یک توافق دیگر هستند که موجب گسترش توافق فعلی خواهد شد. آنها هفته گذشته در پاریس از برایان هوک پرسیدند که در صورت موافقت آنها با گسترش توافق، ترامپ متعهد به ماندن در توافق میشود یا خیر.
هوک که یک حقوقدان جمهوریخواه و سرپرست بخش برنامهریزی سیاسی وزارت امور خارجه آمریکاست، گفته که درخواست آنها را به واشنگتن خواهد برد. دیپلماتهای اروپایی ابراز نگرانی کردهاند که تنفر ترامپ از توافق هستهای ممکن است به قدری باشد که در نهایت وی دلایل دیگری برای خروج از آن بیابد.
به نوشته این روزنامه آمریکایی، حتی اگر ترامپ متعهد به ماندن در توافق شود، مشخص نیست که آیا توافق جایگزین از سوی چین یا روسیه پذیرفته خواهد شد، چه برسد به ایرانیها. این کشورها در هفتههای اخیر از برنامهریزی برای یک پروژه جدید، یک ناوگان از کشتیهای هستهای خبر دادهاند که توسط سوخت تولید شده در راکتورهای ایران تامین میشود و از سرگیری تولید سوخت هستهای را پس از انقضای محدودیتهای توافق طی ۱۲ سال آینده توجیه میکند.
ایران تاکنون نیز این شکایت را بارها مطرح کرده که تهدیدات ترامپ مانع از سرمایهگذاری بانکهای اروپایی در پروژههای بزرگ در ایران و حصول منافع مورد انتظار از توافق شده است، چیزی که انتظار میرفت در ازای محدودیت فعالیتهای هستهای ایران به دست آید.
همچنین برای اروپاییها که اغلب از توافق هستهای رضایت دارند و با هیچ فشار سیاسی داخلی برای خروج از آن مواجه نیستند، تمایل بسیار کمی برای چنین کاری وجود دارد اما آنها احساس میکنند که انتخاب دیگری جز پیمودن این راه ندارند.