نوآوران آنلاین-
طبق گزارش انجمن «ام اس» ایران، در کشور ما از هر 100 هزار نفر 120 نفر به این بیماری مبتلا هستند. متاسفانه شیوع این بیماری در کشور ما رو به افزایش است و حتی بین کشورهای خاورمیانه بالاترین شیوع را داریم. حدود 15 تا 20 سال قبل شیوع بیماری در هر 100 هزار نفر تنها 26 نفر بود اما اکنون با توجه به سیر این روند افزایشی کشور ما در ردیف کشورهای اسکاندیناوی قرار می گیرد.
بیماری از آنجا اهمیت زیادی پیدا می کند که بیشتر افراد جوان بین 20 تا 40 سال را درگیر می کند و این سنی است که فرد وارد مرحله کار، ازدواج و فعالیت های اجتماعی می شود و به این ترتیب بخش مهمی از جامعه توانایی خود را از دست می دهند و بار روانی و اقتصادی قابل توجهی متوجه خانواده های این بیماران و جامعه بهداشت کشور می شود، اما این بیماری چیست و آیا می توان بار آن را از روی دوش جامعه و افراد برداشت؟ بیماری «ام اس» یا تصلب چندگانه (Multiple Sclerosis)، یک بیماری مزمن است که روی مغز، نخاع و اعصاب بینایی اثر می گذارد و موجب بروز مشکلات بینایی، تعادلی، کنترل عضلانی و عملکرد سایر ارگان های بدن می شود.
بروز علائم بیماری در همه افراد یکسان نیست و طیف گسترده ای دارد. در نوع خفیف آن فرد نیاز به درمان ندارد اما در حالات شدید بیماری فرد از انجام کارهای روزانه خود عاجز می شود. بیماری زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن فرد به بافت چربی که دور رشته های عصبی مغز و نخاع کشیده شده، حمله می کند. وظیفه این بافت چربی که «میلین» نامیده می شود، حفاظت از رشته های اعصاب است، مانند لایه پلاستیکی که دور رشته های سیم برق کشیده می شود و در صورت نبود این غلاف رشته های عصب آسیب می بینند.
آسیب رشته های عصب به این معناست که دیگر مغز نمی تواند به طور مناسب سیگنال های عصبی را به سایر اعضای بدن بفرستد یا پاسخ های حسی و حرکتی از اعضای بدن به مغز بر نمی گردد و در نتیجه فرد دچار مشکلات حسی و حرکتی می شود. اولین علائم بیماری اغلب بین 20 تا 40 سالگی آغاز می شود. در سال های اخیر دانشمندان راه های جدیدی برای درمان بیماری پیدا کرده اند که می تواند از عود مجدد بیماری جلوگیری و روند بیماری را کندتر کند.
علائم بیماری
اشکال در راه رفتن
گرفتگی و ضعف عضلات
دوبینی
بی حسی و گزگز دست و پا
مشکلات جنسی
اختلال در کنترل ادرار و ضعف عضلات مثانه
درد
افسردگی
طبقه بندی بیماری «ام اس»
بیماران مبتلا به «ام اس» معمولا با بیماری های مختلفی دست و پنجه نرم می کنند ولی در هر صورت آسیب های عصبی یک بخش عمده از بیماری شان را تشکیل می دهد. علائم بیماری در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. با این حال پزشکان بیماری را طبقه بندی کرده اند که اهمیت زیادی هم دارد زیرا به آنها کمک می کند که بفهمند شدت بیماری تا چه حد است و چه نوع درمانی برای بیمار مناسب تر است.
نوع عود کننده و فرو کش یابنده
حدود 85 درصد بیماران مبتلا به این نوع هستند. اولین علائم بیماری در 20 سالگی ظاهر می شود و پس از آن حمله های بیماری به صورت دوره ای تکرار می شود و بیمار پس از هر یک از حمله ها یک دوره بهبود و بدون علائم را سپری می کند که ممکن است هفته ها یا ماه ها و حتی سال ها طول بکشد. در نهایت بیماری وارد فاز پیشرفته خواهد شد.
نوع پیشرونده اولیه
در این نوع بیماری سپر پیشرونده دارد و با گذشت زمان بدتر می شود. حمله های بیماری مشخص نیست و دوره بهبود یا وجود ندارد یا کوتاه است. به علاوه درمان های متداول روی این نوع تاثیری ندارد. حدود 10 درصد از بیماران به این نوع مبتلا هستند. ویژگی که این نوع را از دیگر انواع مشخص می کند این است که بروز بیماری در 40 سالگی و بالاتر رخ می دهد و برعکس انواع دیگر که تعداد زنان مبتلا بیشتر است، این نوع در هر دو جنس برابر است و بیمار زودتر از انواع دیگر وارد فاز ناتوانی خواهد شد.
نوع پیشرونده ثانویه
همان طور که ذکر شد، نوع اول تبدیل به این نوع می شود. این اتفاق معمولا 10 تا 20 سال بعد با تثبیت علائم بیماری بدون عود و فروکش مجدد شروع می شود. درمان این نوع مشکل است و بیمار از انجام فعالیت های روزانه خود عاجز می شود.
راه های تشخیص بیماری
تشخیص بیماری «ام اس» دشوار است زیرا علائم بیماری بسیار شبیه سایر اختلالات عصبی است. بنابراین در مرحله اول پزشک نورولوژیست به صورت بالینی و باگرفتن تاریخچه فامیلی و معاینه فرد بیمار برای یافتن علائم احتمالی آسیب های مغزی، نخاعی و بینایی، بیماری را تشخیص می دهد. هیچ تست تخصصی آزمایشگاهی برای پی بردن به بیماری وجود ندارد. آزمایش هایی که پزشک می تواند انجام دهد شامل:
آزمایش خون برای کنار گذاشتن احتمال بیماری های دیگر مانند ایدز و تب پونجه
آزمایش پتانسیل برانگیخته روی حواس، در این آزمایش اعصاب حسی و حرکتی بیمار تحریک می شود و سپس سرعت انتقال پیام الکتریکی اندازه گیری و بررسی وضعیت بینایی می شود.
عکسبرداری MRI برای پی بردن به وضعیت پوشش میلین اعصاب
آزمایش مایع نخاع زیرا در مایع مغزی - نخاعی چنین بیمارانی پروتئین های خاصی وجود دارد.
انجام الكتروانسفالوگرافی که نشانگر فعالیت های الکتریکی مغز است.
درمان بیماری
تاکنون هیچ درمان قطعی ای برای بیماری شناخته نشده اما به کمک بعضی روش ها می توان تحمل بیماری را برای فرد آسان تر کرد.
درمان شامل تجویز دارو است؛ از جمله داروهای استروئیدی برای اینکه شدت و زمان حمله های «ام اس» را کمتر کند، داروهای آرامبخش، داروهای شل کننده عضلانی و تزریق بوتاکس برای برطرف کردن گرفتگی عضلات.
همچنین به کمک فیزیوتراپی ورزش هایی برای بیمار تعیین می شود تا تعادل و قدرت عضلات حفظ شود و درد و خستگی بیمار را کمتر کند. پزشک متخصص کاردرمانی هم نحوه انجام کارهای روزانه و چگونگی مراقبت از خود را به بیمار آموزش می دهد.
مشاوره با دوستان و مشاور برای مدیریت استرس و اضطراب و ارتباط با سایر بیمارن مبتلا به «ام اس»، راه های دیگری است که به بیمار کمک می کند با شرایط خود کنار بیاید.
آینده امیدبخشی در انتظار بیماران است
محققان به دنبال یافتن راه درمان بیماری سرگرم مطالعه روی سلول های بنیادی هستند، شاید از این طریق بتوان با ترميم غلاف سلول های عصبی از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد با مانع آسیب عصب شد.
همچنین آنها در پی یافتن داروهای جدیدی هستند که هم موثر و ایمن و هم برای همگان قابل دسترس باشد.
موضوع پویش امسال سازمان بهداشت جهانی این است #bringinguscloser و شعار امسال هست؛ تحقيق.
هدف از برگزاری این پویش این است که ارتباط بین این بیماران را با محققان، دانشجویان سرمایه گذاران و داوطلبان کمک به این بیماران بیشتر کند.