نوآوران آنلاین- شهناز سجادی در نشست «رونمایی کتاب سمینار ازدواج_کودک در سکونتگاه‌های فقیر نشین» که با همت جمعیت امداد دانشجویی امام علی (ع) برگزار شد، با بیان اینکه موضوع کودک همسری موضوع جدیدی نیست و ریشه در سنت و رسوم کشور دارد گفت: زمانی بود که بستن کمربند ایمنی در کشور فرهنگ نبود، اما وقتی قانون افرادی را که کمربند نمی‌بستند جریمه کرد، کم کم فرهنگ نیز در جامعه جا افتاد. بنابراین این قانون است که فرهنگ را می‌سازد و نباید اول فرهنگ را بسازیم. با وضع قانون در جامعه فرهنگ نیز به وجود می آید.
این حقوقدان با اشاره به دیدگاه برخی که معتقدند اگر قانون را اصلاح کنیم و سن ازدواج را افزایش دهیم، به هر حال عده‌ای از آن تبعیت نمی‌کنند افزود: نمی‌توانیم برای جلوگیری از عدم تبعیت این افراد قانون را تغییر ندهیم. نباید این استثنائات مانع تغییر قانون شود. در حال حاضر نیز اگرچه ازدواج زیر ۹ سال ممنوع است اما عده‌ای زیر این سنین ازدواج می‌کنند و ازدواج‌هایی وجود دارد که ثبت نمی‌شود.
وی با اشاره به پاسخ یکی از نمایندگانی که با طرح افزایش سن ازدواج مخالفت کرده بود تاکید کرد: این نماینده پاسخ داده بود که مادربزرگش در سن ۹ سالگی ازدواج کرده است. به عبارت دیگر از نظر این نماینده باید به صد سال پیش برگردیم و ببینیم اجداد ما در چه سنی ازدواج کرده بودند؟ نباید به عقب نگاه کنیم و باید نگاهمان رو به جلو باشد. آیا این نماینده مجلس حاضر است از رنج‌های مادربزرگش نیز حرف بزند؟.
نمایندگان حاضرند فرزندشان که در ناز و نعمت بزرگ می‌شوند در «کودکی» ازدواج کنند؟
سجادی ادامه داد: روزی که برای دفاع از این طرح در مجلس حاضر بودم از اعضای کمیسیون پرسیدم آیا حاضرید کودکانتان را به ازدواج در بیاورید؟ این نوع ازدواج مخصوص فقر، اعتیاد، خانواده‌های آسیب‌دیده و دارای فقر فرهنگی است. فرزندان این نمایندگان که در ناز و نعمت بزرگ می‌شود و تا مقاطع بالای تحصیلی و حتی در خارج از کشور تحصیل می کنند؛ اما در نهایت شاهد بودیم که کمیسیون این طرح را رد کرد.
دختران ۹ ساله ایرانی آثار بلوغ را به همراه ندارند
این فعال حقوق زنان با بیان اینکه تعریف سن بلوغ برای دختران در ۹ سالگی و برای پسران در ۱۵ سالگی باعث ایجاد این اشکال شده است، اظهار کرد: ممکن است کودکی در آفریقا در سن ۷ سالگی بالغ شود اما ما با مناطق دیگر دنیا کاری نداریم. در جامعه ما دختران ۹ ساله آثار بلوغ را به همراه ندارند و دختران ایرانی اکثرا در ۱۳ تا ۱۴ سالگی بالغ می‌شوند. بلوغ دختران در ۹ سالگی بیشتر در جامعه اعراب است، مشکل این است که نمی‌خواهیم سن بلوغ را تغییر دهیم.
در قرآن به سن مشخصی برای ازدواج اشاره نشده است
این حقوقدان با تاکید بر اینکه در قرآن نیز به سن مشخصی برای ازدواج اشاره نشده است تاکید کرد: برای ازدواج فرد باید قابلیت ازدواج، قدرت باروری و آثار جنسی داشته باشد. این موضوعات تحت عنوان بلوغ نکاح و بلوغ رشدی شناخته می شود و به همین دلیل باید پرسید آیا دختر نه ساله ما رشید محسوب می شود؟ در قرآن هم گفته شده برای ازدواج فرد باید بالغ باشد، به تکالیف دینی بپردازد و اگر جرمی مرتکب شد مجازات شود. در قوانین کیفری ما نیز شرط مجازات بلوغ است.
به کودکان اجازه ازدواج می‌دهیم اما اجازه باز کردن یک حساب پس‌انداز ندارند!
وی افزود: به این ترتیب در ۹ سالگی برای دختران و ۱۵ سالگی برای پسران به فرد هم مسئولیت کیفری، تکالیف مذهبی و هم امکان ازدواج می‌دهیم. این در حالیست که همین فرد نمی‌تواند حتی یک حساب پس انداز باز کند، یک پراید بخرد، گواهینامه بگیرد یا حتی به دادگاه دادخواست بدهد. به هر ترتیب در وضعیت یک بام و دوهواییم. هم یکسری مسئولیت‌ها و فشارها را به فرد وارد می‌کنیم و هم او را کودک می‌دانیم.
سجادی با تاکید بر اینکه باید فعالان تلاش کنند تا تکلیف سن حقوق کودک معلوم شود تصریح کرد: اینکه کودک تمام ممنوعیت‌های اجتماعی را دارد، اما در عین حال حق دارد که حتی اگر پدر اجازه نداد از دادگاه اجازه بگیرد تا ازدواج کند، جای سوال دارد. این در حالی است که مسئولیت تشکیل خانواده از گواهینامه رانندگی و حساب پس‌انداز سنگین‌تر است.
ازدواج ۴ درصد کودکان در سنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی
سجادی با اشاره به برخی از گزارش‌های مرکز تحقیقات سازمان ثبت احوال نیز تصریح کرد: به کودک همسری، ازدواج زودرس یا پیش‌رس نیز گفته می شود. بر اساس سرشماری سال ۸۵، ۶ درصد و در سال ۹۵، ۴ درصد ازدواج‌ها بین ۱۰ تا ۱۴ سالگی صورت گرفته است. در سال ۹۵ سهم ازدواج دختران ۱۵ تا ۱۹ سال، ١٢.۵ درصد در ایلام، ٣٣.٢ درصد در خراسان رضوی و ١٣.٣ درصد در تهران به ویژه در مناطق حاشیه‌ای بوده است.
ازدواج ۲۱ درصد دختران در سنین ۱۵ تا ۱۹ سالگی
به گفته سجادی، همچنین نسبت تعداد دختران ازدواج کرده ۱۵ تا ۱۹ سال در کل کشور ۲۱ درصد است. این میزان در سنین ۲۰ و ۲۴ درصد به ۵۵ درصد می‌رسد. در سال ها ۱۳۳۵ تا ۶۵ نسبت زنان ازدواج کرده ۱۰ تا ۱۴ سال، ۳۴ درصد، سال ۷۵، ۱۸ درصد سال ۸۵، ١۶.۴ درصد و در سال ۹۰ و ۹۵ تا ۲۱ درصد رسیده است. که نشان مب‌دهد شاهد افزایش این دست ازدواج‌ها هستیم.
وی با اشاره به الگوی همسرگزینی برای این کودکان نیز گفت: در برخی از مناطق این کودکان عمدتاً به ازدواج مردان با سنین بالا در می‌آیند که منجر به آسیب‌های اجتماعی از جمله فرار و خشونت خانگی می‌شود.
طلاق کودکان نشان از تشخیص نادرست دادگاه‌ها برای صدور صلاحیت ازدواج است
سجادی با بیان اینکه در سال ۹۶ ، ۲۴۷ بار طلاق برای زنان ۱۳ سال اتفاق افتاده است نیز تاکید کرد: رقم طلاق برای مردان ۱۵ ساله تنها ٧ مورد گزارش شده است. مجوز ازدواج با تشخیص دادگاه صالحه بوده، اما وجود مواردی که منجر به طلاق شده‌اند نشان می‌دهد تشخیص دادگاه خیلی هم درست نبوده است.
سجادی با بیان اینکه به لحاظ فقهی حقوقی در صورتی که عقد همراه با رضایت نباشد باطل می‌شود افزود: اما به این نکته توجه نمی‌شود که اکثر این ازدواج ها با اکراه و اجبار بوده است.
سجادی توضیح داد: به لحاظ قانونی ورود بچه‌های زیر ۱۸ سال به تصرف در اموال، غیر عقلایی است. آنها باید ۱۸ ساله شوند یا از دادگاه حکم رشد بگیرد تا در مورد اموالشان اختیار داشته باشند. بازماندگی از تحصیل، بهداشت و...جان آنها را به خطر می‌اندازد. باید از پزشکان کمک بگیریم که توجه به فیزیولوژی کودکان، ازدواج آنها با چه موانعی رو به رو است. کنوانسیون حقوق کودک سن ۱۸ سالگی را برای کودکی در نظر گرفته است. همچنین صندوق جمعیت سازمان ملل ازدواج افراد زیر ۱۸ سال را کودک همسری می‌نامد. سازمان بهداشت جهانی نیز ۱۵ سالگی را برای تعیین سن کودکی در نظر گرفته است.
دلایل گرایش به ازدواج کودکان
وی فقر مالی و فرهنگی، اعتیاد و تبعیت از فرهنگ محلی را از دلایل گرایش به سمت ازدواج کودکان دانست و تصریح کرد: براساس آخرین آمار یونیسف ۱۵۶ میلیون کودک در سنین کودکی ازدواج کردند. کودکان و به ویژه پسرانی که در سنین کودکی وارد مشاغل می شوند، از تحصیل باز می مانند. این مسئله یکی از چالش‌های کشور ما و حتی جهان است به طوری که کودک همسری در آمریکا رتبه اول را دارد و ناقض حقوق کودک است.
سجادی ضمن تشریح برنامه های معاونت امور زنان رئیس‌جمهور در زنان و خانواده در مورد این طرح نیز گفت: بعد از رد شدن این طرح در مجلس، این طرح در شورای فقهی و حقوقی معاونت امور زنان در دستور شورا قرار گرفت و این معاونت بنا دارد که این مسئله به شکل یک لایحه بار دیگر مطرح شود.
مطالباتمان را آنقدر دنبال می‌کنیم تا اصلاحات انجام شود
سجادی افزود: مهم نیست که سرنوشت این لایحه چه خواهد شد و مهم نیست که ممکن است باز هم رد شود. قرار نیست تمام مطالبات ما پاسخ داده شود اما باید آنقدر آنها را مطرح کنیم تا بالاخره اصلاحات صورت بگیرد. در این چند سال نیز بسیاری از قوانین اصلاح شده برای مثال در مورد بحث حضانت کودک، ارث و دیه زن و تا حدودی اصلاحات اتفاق افتاده است.
این فعال حقوق زنان ادامه داد: در مورد دیه زن و مرد در تصادفات این مبلغ برابر شده این در حالی است که در مورد جنایت و قتل عمد دیه زن و مرد برابر نیست و باید مابه تفاوت آن به مرد قاتل پرداخت شود تا حکم قصاص اجرایی شود. بنابراین برخی قوانین ما تبعیض آمیز هستند.
به گزارش ایسنا، در ابتدای این نشست پرفورمنسی با هنرآفرینی دختران حاضر در «خانه‌های ایرانی» و « خانه‌های علم» وابسته به جمعیت امداد دانشجویی امام علی با موضوع ازدواج کودکان نیز برگزار شد.
یک نماینده مجلس با بیان اینکه به نظر می‌رسد مخالفت کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با طرح افزایش سن ازدواج در کشور از روی لج و لجبازی بوده است، گفت: از آیت الله مکارم شیرازی نیز دست خطی داریم که علاوه بر بلوغ جسمی، مساله بلوغ فکری را نیز مطرح کردند. ایشان هم ازدواج زیر ۱۵ سال را قبول ندارند.
سلحشوری:
ازدواج ۴۰ هزار کودک ۱۰ تا ۱۴ ساله
چرا باید روی کودکان برای افزایش جمعیت کشور سرمایه‌گذاری کنیم؟
به گزارش ایسنا، پروانه سلحشوری، نماینده مجلس نیز در این نشست با اشاره به علل ارائه طرح افزایش سن ازدواج در مجلس گفت: طرح افزایش سن ازدواج در فراکسیون زنان از دو سال پیش مطرح شد و یکی از دغدغه‌های اعضای این فراکسیون بوده است.
وی با بیان اینکه در مجلس ششم حداقل سن ازدواج در کشور به ۱۳ سال برای دختران افزایش یافت اظهار کرد: اما تبصره‌هایی در این قانون گنجانده و باعث شد تا در ماهیت قانون امکان تخطی فراهم شود، به طوری که با رای دادگاه و اجازه پدر، دختر می‌تواند در هر سنی ازدواج کند و به این دلیل است که شاهد ازدواج دختران حتی در سنین ۹ تا ۱۳ سال هستیم.
این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه ۵ درصد از ازدواج ها در سنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی اتفاق می افتد تصریح کرد: این میزان حدود ۴٠ هزار نفر را در برمی‌گیرد.
سلحشوری برخی از دلایل مخالفت اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با این طرح را مربوط به برداشت غلط برخی از افراد با این طرح دانست و توضیح داد: برخی فکر می‌کنند با طرح این مسئله به دنبال مخالفت با افزایش جمعیت در کشور هستیم. افزایش جوانی جمعیت کشور دغدغه من نیز هست. درست است که جمعیت رو به سن پیری می‌رود و باید افزایش یابد، اما حدود یک میلیون جوان آماده برای ازدواج در کشور وجود دارد که امکان ازدواج ندارند. میانگین سن ازدواج دختران در منطقه شمیرانات به بالای ۳۰ سال رسیده است. بنابراین چرا باید به جای این جمعیت روی ۴۰ هزار کودکی که در معرض ازدواج در سنین کودکی قرار گرفته‌اند برای افزایش جمعیت کشور سرمایه گذاری کنیم؟.
وی با بیان اینکه در فراکسیون زنان از پزشکان، جامعه شناسان و دیگر گروه‌های متخصص دعوت کردیم تا با کمک آنها به جمع‌بندی در مورد این موضوع برسیم تصریح کرد: همانطور که می‌دانید ازدواج بدون رضایت، از لحاظ فقهی و شرعی باطل است، اما چطور توقع داریم کودک ده ساله بداند که ازدواج چیست؟ کودکی که در سنین زیر ۱۸ سال صلاحیت رای دادن ندارد، چطور باید برای حاکم شدن به زندگی‌اش و تشخیص خوب و بد در سنین کودکی آگاهانه رفتار کند؟.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اهمیت بهداشت باروری نیز گفت: منظور از بهداشت باروری این است که سلامت باروری زنان تامین شود، این در حالی است که به گفته متخصصان، بارداری کودکان موجب افزایش ابتلا به سرطان بعد از ٣٠ سالگی در آنها می‌شود. چراکه کودکان در این سنین بدون آمادگی جسمی باردار شده‌اند.
سلحشوری با بیان اینکه این کودکان قربانی، نه از کودکیشان و نه از بزرگسالی خود لذت می‌برند اظهار کرد: طرح مذکور با توجه به شرایط کشور خودمان و موضوعات فرهنگی آن حتی ازدواج در سنین ۱۸ سال را مطرح نکرد، بلکه افزایش سن ازدواج به ١۶ سالگی را پیشنهاد کرده‌است. همچنین این طرح خواستار ممنوعیت کامل ازدواج کودکان زیر سن ۱۳ سال شده و امکان ازدواج بین ۱۳ تا ۱۶ سالگی را منوط به نظر دادگاه، اجازه پدر و نظر پزشکی قانونی کرده است.
رضایت از زندگی، از دلایل نمایندگان برای رد کردن طرح افزایش سن ازدواج کودکان
وی توضیح داد: یکی از دلایلی که گفته شد این طرح در کمیسیون حقوقی و قضایی رای نیاورده است این بود که بر اساس برخی گفته‌ها بین ١٠ تا ۲۲ درصد از افرادی که در سنین کودکی ازدواج کرده بودند از زندگی خود رضایت داشتند. به همین دلیل عده‌ای مطرح کردند که ممکن است شخصی بخواهد در این سنین ازدواج کند و به این ترتیب قانونگذار حق ندارد این قضیه را ممنوع اعلام کند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه عده‌ای معتقدند ابتدا باید فرهنگ‌سازی شود نیز اظهار کرد: اما نظر ما این است که هم فرهنگ به تغییر قانون منجر می‌شود و هم قانون می‌تواند تغییرات فرهنگی ایجاد کند. برای مثال در زنجان بیشترین میزان ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال به دلیل برخی ویژگی‌های فرهنگی اتفاق می‌افتد.
مخالفان دنبال چه چیزی هستند؟
سلحشوری با اشاره به اینکه کودکان زیر ۱۸ سال امکان رای دادن ندارند و حتی به لحاظ قانونی امکان خرید یک ماشین را نیز از آنها سلب شده است، گفت: این در حالی است که در مورد موضوع مهمی نظیر زندگی مشترک، تفاهم در زندگی، درک متقابل و...این قانون وجود ندارد و آنها می‌توانند وارد زندگی مشترک شوند. این یک مطالبه است که پرسیده شود مخالفان به راستی دنبال چه چیزی هستند؟ چرایی اینها همه سوال است.
کودکان در حال قربانی شدن هستند
سلحشوری با بیان اینکه در حال حاضر از هر دو تا سه ازدواج یکی منجر به طلاق می‌شود توضیح داد: از مهمترین دلایل طلاق عدم درک مشترک زوجین حتی در سنین بالا است، پس چه طور از یک کودک توقع می‌رود که به درک مشترک در زندگی برسد؟ به نظر می‌رسد منفعت ملی را فدای روزمرگی ها می‌کنیم. شاید اگر کس دیگری این موضوع را مطرح کرده بود مخالفت نمی‌کردند. با این حال این مسئله نیاز جامعه است، چراکه کودکانی را می‌بینیم که در حال قربانی شدن هستند.
وی افزود: من حتی دلم برای جوانانی که آمادگی برای ازدواج دارند، اما نمی‌توانند ازدواج کنند نیز می‌سوزد. این درحالیست که ما بر روی ۴۰ هزار کودکی که آمادگی برای ازدواج ندارند بیشتر از آن یک میلیون جوان که عقلشان می‌رسد و نابارور نیز نمی‌شوند برای فرزندآوری تاکید داریم. نباید لج و لجبازی کنیم چون عده‌ای گفتند ۱۳ سال با این طرح مخالف کنیم.
سلحشوری در مورد ضرورت فرهنگ‌سازی نیز توضیح داد: فرهنگ‌سازی بیشتر به نهادهای مدنی بر می‌گردد. باید نهادهای جامعه‌پذیری در جامعه را شناسایی کنیم. صدا و سیما و آموزش و پرورش از جمله این نهادها هستند، اما انتظار ندارید که صدا و سیما این کار را انجام دهد؟! فرهنگ‌سازی در حوزه فعالیت‌های مجلس نیست، اما با این وجود تلاشمان را می‌کنیم.
واکنش به ارتباط بین دو گیگ اینترنت و بارداری یک کودک!
به گزارش ایسنا، زهرا رحیمی، مدیرعامل جمعیت امام علی نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه ازدواج کودکان در مورد بخش ویژه‌ای از جامعه است گفت: بخش به خصوصی از جامعه درگیر این آسیب است و مربوط به همه جامعه نیست به همین دلیل هم نمی‌توانیم بگوییم که این اتفاق در جامعه کم است و اهمیتی ندارد.
وی با بیان اینکه معضلات حاشیه نشینی، فرار دختران به باندهای خلاف و.. از عوارض کودک همسری است افزود: برخی از کودکان به دلیل نبود حمایت، فکر می‌کنند باید از این مناطق فرار کنند و به دلیل آموزش ندیدن شاهد تکرار آسیب‌های اجتماعی هستیم. حمایت، آموزش و بازگشت به چرخه تحصیل باید در مورد کودکان این مناطق تقویت شود.
رحیمی در ادامه گفت: برای این نشست از برخی از نمایندگان مجلس از جمله آقای نوروزی، دهقان و... که با این طرح مخالف بودند دعوت شد تا در آن شرکت کنند و هدف ما شنیدن نظرات آنها نیز بود، اما هیچ کدام دعوت ما را نپذیرفتند.
رحیمی با اشاره به انتشار برخی مطالب در فضای مجازی در مورد ارتباط بین دو گیگ اینترنت و بارداری یک کودک نیز گفت: باید این پرسش را مطرح کرد که اگر حاملگی یک کودک ۱۲ ساله بد است و فضای مجازی به همین دلیل خطرناک است چطور ازدواج یک کودک ۱۲ ساله خوب است؟ چطور فقط فضای مجازی و تبادل آزاد اطلاعات خطر دارد و نسبت به آن انتقاد می شود و اذهان عمومی درگیر می‌شود اما چطور از اذهان عمومی برای نقد ازدواج کودک ۱۲ ساله استفاده نمی‌شود؟.