نوآوران آنلاین- در چند روز گذشته انتشار نقشه خطر سفر در سال ۲۰۱۹ از سوی مؤسسه انگلیسی «Control Risks» با تشریح موقعیت امنیتی ایران به واسطه شرایط حساس سیاسی موجود، با بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان همراه شد. این نقشه به وضوح مشخص می‌کند که خطر سفر به ایران در سال ۲۰۱۹ «پایین» است؛ هم‌ردیف انگلیس، سوئد، اسپانیا، فرانسه، آمریکا، کانادا و ژاپن.
این برآورد درباره امنیت ایران دست‌کم از سال ۲۰۱۶ بدون تغییر بوده، ضمن این‌که پیش‌بینی‌ها درباره امنیت کشورها در سال ۲۰۱۹ نیز تا حدی مشابه سال ۲۰۱۸ است. هرچند که سرمایه‌گذاران انتظار دارند مخاطرات سفر در سال ۲۰۱۹ بیشتر شود؛ آن‌چنان که معتقدند خطر سفر در سال ۲۰۱۸ به نسبت گذشته افزایش داشته است.
شاخص‌های تعیین کننده امنیت برای سفر که کشورها را در پنج گروه با خطر ناچیز، پایین، متوسط، بالا و فوق‌العاده زیاد در این نقشه رتبه‌بندی کرده، شامل تشنج سیاسی، آشوب‌های اجتماعی، خشونت‌های نژادی، درگیری‌های قومی، ناآرامی‌های مدنی، جرم و جنایت، تاثیر و عملکرد نیروهای امنیتی و امدادرسان، ایمنی زیرساخت‌ها بویژه در بخش ترابری و موقعیت کشورها به لحاظ آسیب‌های طبیعی همچون سیل و زلزله است.
این مخاطرات در کشورهای گروه اول در پایین‌ترین حد خود قرار دارد. کشورهای کمی در جهان موفق شده‌اند به چنین موقعیتی دست یابند. شمار کشورهای امن با مخاطرات قابل اغماض و ناچیز که در این نقشه با علامت «I» نمایش داده شده، در قاره اروپا بیشتر است. سوییس، فنلاند، نروژ، گرینلند، ایسلند، لوکزامبورگ، دانمارک، موناکو، اسلونی و سیشل از این جمله‌اند که درجه جنایات و جرم، درگیری‌های سیاسی و اجتماعی در این کشورها که به رنگ آبی کمرنگ در نقشه مشخص شده‌اند، بسیار ناچیز است. تهاجم تروریستی و حمله‌های نژادپرستی و قومیتی در این کشورها وجود ندارد. زیرساخت‌ها امنیت بالایی دارند و امنیت به طور کل در این کشورها بالا گزارش شده است.
دسته دوم کشورهایی با مخاطرات کم برای سفر هستند که ایران جزو آن است. این کشورها با علامت «L» و به رنگ زرد در نقشه مشخص شده‌اند. در این کشورها میزان جنایات و خشونت کم است. ناآرامی‌های اجتماعی و سیاسی نامتعارف، عمومیت ندارد و اگر تهدید تروریستی وجود داشته باشد، محدود و نادر است. امنیت انتظامی و خدمات امدادرسانی، اثرگذار گزارش شده و اختلالات امنیتی در زیرساخت‌ها، بویژه ترابری، متداول نیست.
جمع زیادی از کشورهای کره زمین در این دسته قرار گرفته‌اند: ایران، امارات، گرجستان، قطر، عمان، کویت، ارمنستان، ازبکستان، قبرس، جمهوری آذربایجان، چین، تایلند، کره جنوبی، ژاپن، مالزی، سنگاپور، استرالیا، اردن، مراکش، سنگال، غنا، نامیبیا، زامبیا، بوتسوانا، گابن، سوئد، ایتالیا، اسپانیا، آلمان، رومانی، فرانسه، یونان، اتریش، کانادا، آمریکا، پاراگوئه، اروگوئه، کوبا، کاستاریکا، اکوادور، آرژانتین و شیلی تعدادی از این کشورها هستند.
با آن‌که موقعیت کلی در برخی از این کشورها برای سفر «امن» ارزیابی شده، اما ممکن است شرایط در سراسر یک کشور ثابت نباشد که برای بهتر مشخص شدن، این بخش‌ها هاشور خورده‌اند و موقعیت متفاوتی را برای گردشگران متصور شده‌اند.
البته این پرسش مطرح است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که معتقد است «معرفی ایران به عنوان کشوری امن برای سفر در سال ۲۰۱۹، حاصل زحمات این سازمان و در امتداد تلاش‌های وافر آن برای معرفی امنیت گردشگری ایران به جهانیان بوده» تا به حال برای تغییر چهره‌ی استانهای مرزی هاشورخورده برنامه جامع و مستمری نه تنها در سطح جهان، بلکه در داخل هم داشته است؟
پروژه «سیستان و بلوچستان مقصد سفر در سال ۹۶» که با هدف تغییر تصور عمومی از این استان کلید خورد، تنها در مقطع زمانی محدودی اجرا شد و با تغییر استاندار و مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آن نیز متوقف شد. حتی با وجود آن‌که آمریکا با خارج کردن چابهار ـ استراتژیک‌ترین نقطه این استان ـ از شمول تحریم‌ها، نام این منطقه را بر سر زبان رسانه‌های خارجی انداخت، اما هیچ بهره‌وری تبلیغاتی از این جریان به نفع استان سیستان و بلوچستان برای پاک کردن لکه قرمز از آن نشد. استانهای غربی نیز که همواره تاوان ناامنی‌ها و نزاع‌های داخلی عراق را پس داده‌اند، مدت کوتاهی است به واسطه فرهنگ غنی و پویای مردم این خطه هدف سفرهای داخلی قرار گرفته‌اند، هرچند که هنوز چهره کاملا امنی برای عموم ندارند.
سال‌هاست به بهانه کمبود اعتبارات، برای معرفی ایران در رسانه‌ها خارجی هزینه نمی‌شود و در کشورهایی که سیاه‌نمایی در آن‌ها مانع سفر اتباع‌شان به ایران می‌شود، هیچ تبلیغات محیطی انجام نمی‌شود.
علی‌اصغر مونسان ـ رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ در اظهارنظری درباره هشداری که وزارت خارجه برخی کشورها درباره سفر به ایران داده‌اند، با بیان این‌که متأسفانه ایران در سایت برخی از سفارتخانه‌های کشورهای خارجی در لیست مقاصد سفر، به رنگ زرد نشان داده می‌شود که شایسته کشورمان نیست، در واکنش به این اتفاق که سال‌هاست مانع سفر بیشتر اتباع خارجی به نوار مرزی شرق و غرب ایران می‌شود، گفته بود: «درخواست ما از وزارت امور خارجه این است که با تعاملی که با سفارتخانه‌ها دارد، با معرفی هرچه بهتر ظرفیت‌های کشورمان، جایگاه ایران را در سایت سفارتخانه‌های کشورهای مختلف ارتقاء دهد.»
کشورهای فوق‌العاده ناامن بیشتر در آفریقا و خاورمیانه واقع شده‌اند؛ مانند سوریه، یمن، عراق، افغانستان، پاکستان، سومالی، لیبی، مالی. علامت این کشورها در نقشه «E» است که با رنگ قرمز تند مجزا شده‌اند. در این کشورها دولت متمرکزی معمولا وجود ندارد یا وضعیت حکومت بی‌ثبات است. حملات خشونت‌آمیز توسط گروه‌های مسلح در این مناطق رخ می‌دهد و نیروهای امنیتی مقابله محدود و بدون اثرگذاری دارند. بخش زیادی از این کشورها برای اتباع خارجی قابل دسترس نیست.
با آن‌که امنیت سیاسی و اجتماعی مهم‌ترین انگیزه و شاخص گردشگران برای سفر یا انتخاب مقصد است، اما عوامل دیگری از جمله «بهداشت» و «ایمنی جاده» نیز در تعیین جایگاه کشورها در نقشه «ریسک سفر» تاثیر گذار بوده است.
بر هیمن اساس خطر سفر به ایران درحالی پایین گزارش شده که «مخطرات ترافیکی برای مسافران» خیلی زیاد گزارش شده است. این شاخصی است که تا به حال پایین‌ترین امتیاز را از گردشگران خارجی که تجربه سفر به ایران را داشته‌اند، دریافت کرده است.
اما ایران در بخش پزشکی یا درمان نیز در زمره‌ی کشورهای «به سرعت درحال توسعه و تغییر» معرفی و البته یادآور شده که خدمات درمانی و کیفیت آن در همه مناطق این کشور یکسان نیست. در شهرهای بزرگ، خدمات پزشکی با استاندارد قابل قبولی وجود دارد اما در بعضی مکان‌ها استانداردها ثابت نیست.