تلاش واشنگتن برای ایجاد شکاف بین دولت و رهبر ایران بی ثمراست

نوآوران آنلاین-'اسکات ریتر' افسر پیشین اطلاعاتی آمریکا طی یادداشتی با عنوان 'ایران به دلیل نابودی داعش شایسته قدردانی است' افزود: تا همین اواخر، ایالات متحده داعش را تهدیدی جدی برای ثبات خاورمیانه می دانست. 'باراک اوباما' این مأموریت را برای عقب راندن این گروه به عهده گرفت و 'دونالد ترامپ' نیز به شیوه خود مبارزه با داعش را ادامه داد. ایالات متحده تلاش های زیادی در زمینه نظامی و سیاسی در مبارزه برای شکست این گروه بنیادگرا در عراق و به میزان کمتر، در سوریه انجام داد. اما شکی نیست بیشتر تلاش ها از سوی ایران و نه ایالات متحده بود و بدون حضور ایران، داعش همچنان در عراق و سوریه حضور مهمی داشت.
درواقع داعش از خاکستر حمله آمریکا به عراق سر بر آورد. ظهور داعش فرآیند منطقی بود که در نتیجه دو نیمه شدن یکپارچگی جامعه سنی مذهب ایجاد شد. واشنگتن از درک رنج سنی های عراق هنگام حمله آمریکا به این کشور ناتوان بود لذا ساختارهای قبیله ای سنی از قدرت تهی شد و با جوانان سنی مذهب رادیکال جایگزین شد. در آن زمان القاعده در عراق تنها یک نام بود و ماموریتش صدور جهاد به غرب نبود بلکه تنها هدفش رهایی عراق از چنگال آمریکا بود. 
اما مبارزۀ آمریکا علیه القاعده هرگز به تخریب این جنبش منجر نشد. در عوض، ایالات متحده در تلاش برای آزادی خود از بار جنگی بود که پس از حمله به عراق ایجاد شده بود؛ لذا در سال 2012 عراق را ترک کرد و مرحله نهایی نابودی القاعده را به دولت بغداد سپرد. این دوره همزمان با آغاز ناآرامی های مدنی در سوریه و ایجاد موجی از مخالفت های افراطگرایانه مسلمانان این کشور بود. تمایل به تسلیم نوار باریکی از سرزمین های سوریه به این نیروهای افراط گرا به عنوان وسیله ای برای بی ثبات کردن قدرت اسد، شرایط تولد داعش را در بیابان های مرکز سوریه و غرب عراق ایجاد کرد.
هنگامی که داعش در شهرهای 'رمادی' و 'فلوجه' عراق پیشرفت کرد، ارتش آموزش دیده و تجهیز شده عراق توسط آمریکایی ها، قادر به توقف آن نبود. خیلی زود شهر مهم موصل سقوط کرد و به دست داعش افتاد و نیروهای آن ارتش بغداد را تا دامنه های رود دجله در دره بغداد به عقب راندند. 
داستان مبارزۀ عراق برای ایجاد یک نیروی مقاومت قابل قبول در برابر داعش پس از سقوط موصل، شاید به دلیل تلاش ایالات متحده در راستای پنهان کردن نقش ایران، کمتر شناخته شده باشد. شکل گیری نیروهای بسیج مردمی یا PMF به دستور رهبری ارشد شیعه عراق، مهمترین عامل توقف داعش به سمت بغداد و در نهایت خروج آنها از سرزمین های عراق بود. 
رسانه های غربی توجه زیادی به اقدام نیروهای امنیتی عراق که توسط آمریکایی ها آموزش دیده بودند کردند. اما سهم حضور نیروهایی که توسط ایران هدایت می شد را نادیده گرفتند. برای ایران، پدیده داعش محدود به عراق نیست. بلکه ایران این نیروهای افراطگرا را به عنوان بخشی از تلاش هماهنگ ایالات متحده، عربستان سعودی و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای سرنگونی اسد در سوریه، کاهش قدرت و نفوذ حزب الله در لبنان و کاهش نفوذ ایران در سوریه و عراق می دید. 
همانطور که دولت سوریه با کمک روسیه، ایران و حزب الله، در مبارزه علیه گروه های القاعده تحت حمایت آمریکا و عربستان دست بالا یافت، با این حال، اهمیت حضور داعش به عنوان منبع مقاومت علیه رژیم اسد رشد کرد و در حالی که داعش هرگز قدرت به چالش کشیدن دولت دمشق را نداشت، تلاش های ائتلاف سوری برای شکست داعش تحت الشعاع منابع در دسترس داعش قرار گرفت. بنابراین ادامه بقای این گروه افراطی نتیجه حضور آمریکا در سوریه بود که قصد داشت حضور ایران را در سوریه تحت تاثیر قرار دهد. 
حضور داعش در سوریه با وجود این واقعیت که قدرت نظامی ایالات متحده می تواند تقریبا نابودیش را تضمین کند، همچنان ادامه خواهد داشت. دلیل روشنی برای اینکار وجود ندارد، اما می تواند به این معنا باشد که ایالات متحده داعش را به عنوان جبهه ای موثر در برابر ایران می بیند. تلاش آمریکا برای عقب راندن ایران در داخل خاک سوریه با توجه به لفاظی های آتشین مقامات ارشد ترامپ و اقدامات ایران برای تقویت موضع خود بی نتیجه ماند. سیاست آمریکا برای عقب راندن تهران با توجه به اعمال دوباره تحریم های اقتصادی و حمایت از گروه های مخالف حکومت ایران در تضاد با حکومت ایران است. 
باید دانست افزایش تنش و لفاظی، اگر به دقت مدیریت نشود، می تواند به راحتی منجر به افزایش ناخواسته و خطرناک خصومت شود و می تواند اشتیاق ترامپ برای درگیری مستقیم را به چالش بکشد. از سوی دیگر تلاش آمریکا برای حمایت از اعتراض در ایران می تواند بیشتر سبب اتحاد گروه های مخالف پشت سر رهبری آن باشد و تضعیف قدرت سیاسی را منجر نشود. به نظر می رسد دولت ترامپ، به اشتباه گمان می کند 'حسن روحانی' رییس جمهوری ایران، سپاه پاسداران و 'آیت الله علی خامنه ای' رهبر ایران، در مسیرهای متفاوتی گام بر می دارند. لذا تلاش های ایالات متحده برای ایجاد شکاف میان روحانی و رهبر ایران نه تنها بی ثمر است، بلکه نتیجه معکوس داده و سبب بسته شدن درب مذاکرات احتمالی و پاسخ سخت تندورها می شود و در نهایت همبستگی روحانی، سپاه و رهبر ایران را در پی خواهد داشت. 
ایالات متحده در یک بازی خطرناک دوجانبه با داعش مشغول است که نه تنها با توجه به حملات 11 سپتامبر به خاک آمریکا ریاکارانه است، خطراتی برای منافع امنیت ملی آمریکا نیز ایجاد کرده است. بنابراین دولت ترامپ، به جای تکیه بر داعش جهت خنثی سازی تلاش های ایران در سوریه، باید نقش مثبت ایران را در شکست داعش به رسمیت بشناسد. این امر باید بر این شناخت مبتنی باشد تا روند صلح منطقه ای گسترش یابد و تنش با ایران را کاهش دهد. اما متاسفانه چنین تفکری فراتر از توانایی های پمپئو و بولتون است. به این ترتیب، آمریکا همچنان سیاست های ضعیف و بدون هیچ موفقیتی را بدون در نظر گرفتن هزینه ها و پیامدهای احتمالی آن را دنبال خواهد کرد.
*** امریکن کانسروتیو دوماهنامه ‌ای است که توسط مؤسسهٔ ایده‌های آمریکایی منتشر می‌شود. این نشریه به طور کلی، نماینده یک صدای ضد جنگ و سلطهٔ نیروی نومحافظه‌ کار است. این مجله در سال 2002، توسط 'اسکات مک کانل'، 'پاتریک بیوکنن' و 'تاکی تئودوراکوپولوس' در مخالفت با جنگ عراق تاسیس شد.