۲ـ روابط پیش از ازدواج

یکی از مسایل مهمی که بر خلاف گذشته در فرهنگ ازدواج به وجود آمده، آشنایی قبلی در حد معاشرت و دوستی پیش از ازدواج است. در گذشته که ازدواج‌ها اغلب خویشاوندی و از نزدیکان و آشنایان بود این معاشرت و شناخت تا حدی بطور عادی وجود داشت ولی اکنون که اغلب این آشنایی‌های قبلی در انتخاب همسر از میان رفته است و انتخاب همسر در قالب‌های جدیدی رخ می‌دهد، نوعی از مراوده و آشنایی قبلی ضرورت یافته است که حتی با یکدیگر بیرون رفتن دوستی نزدیک‌تر نیز شامل آن می‌شود. این مسأله در دو سطح آشنایی و معاشرت متعارف از مردم پرسیده شده است که تا چه اندازه با معاشرت و دوستی دختر و پسر پیش از ازدواج موافقید؟

معاشرت و دوستی دختر و پسر پیش از ازدواج

مشاهده می‌شود که در این مدت کوتاه از پیمایش سوم در سال ۱۳۹۴ تا پیمایش چهارم در سال ۱۴۰۲، تغییر رویکرد به این گزاره خیلی زیاد بوده است. البته درک از مفهوم معاشرت و دوستی نزد مخاطب می‌تواند مبهم باشد ولی چون مقایسه ای روند تحولات را نشان می‌دهد. نکته مهم این است که نظر زنان و مردان تفاوت معناداری در این زمینه ندارد، هر چند جوانان خیلی موافق‌ترند (٪۶۲)، افراد با تحصیلات دانشگاهی (٪۵۷) نیز موافق‌ترند. در میان استان‌ها کمترین موافقت در بلوچستان و قم و بیش‌ترین در گیلان و آذربایجان غربی است.

در پرسش بعدی که به موافقت یا مخالفت با روابط جنسی دختر و پسر پیش از ازدواج مربوط می‌شود، طبعاً مخالفت قاطعی را ابراز می‌دارند و ۸۹ درصد مخالف این سطح از روابط پیش از ازدواج هستند. مخالفت زنان نیز بیش از مردان است. ۹۲ درصد مخالفت زنان در برابر ۸۵ درصد مخالفت مردان. بیش‌ترین مخالفت با این گزاره در چهار محال بختیاری و ایلام و بلوچستان، و مردم البرز و تهران کمترین مخالفت‌ها را ابراز داشته‌اند.

مسأله بعدی که در دهه اخیر خیلی رواج بیش‌تری یافته است، و مشهور به ازدواج سفید است، نیز مخالفت قاطعی داشته است، هر چند شدت آن اندکی کمتر از پرسش قبلی است. ۸۸ درصد مخالف و ۹ درصد موافق هستند. در این زمینه مخالفت زنان همچنان بالاتر از مردان است، ۹۱ مخالفت زنان درصد در برابر ۸۴ درصد مخالفت مردان.

۳ـ خانواده دموکراتیک

یکی از پرسش‌های مهم در فهم مسایل خانواده این است که ببینیم مردم در باره ساختار قدرت در خانواده بویژه تصمیم‌گیری در مسایل مهم خانواده چه نظراتی دارند. این مسأله برای فهم اصلاحات حقوقی در خانواده ضروری است. پرسیده شده که در امور مهم اقتصادی (مثل خرید و فروش خانه و خودرو) چه کسی باید تصمیم‌گیرنده باشد؟

تصمیم‌گیرنده در امور اقتصادی

روند نگرش‌های مردم به سوی پذیرش و دفاع از تصمیم‌گیری جمعی در خانواده است. علت کاهش پاسخ به همه اعضا در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۴ احتمالاً به خاطر کوچک شدن اندازه خانوار و منطبق شدن «همه اعضا» با «پدر/ مادر» است که جمع هر دو را باید در نظر گرفت. طبیعی است که مردان نسبت به زنان نگرش خودمحورانه‌ای دارند. اگر پاسخ‌های داده شده به تصمیم‌گیری جمعی، را در یک مقوله قرار دهیم، در امور اقتصادی مهم، ۵۹ درصد معتقد به تصمیم جمعی هستند، ولی در امور اجتماعی ۶۵ درصد، موافق تصمیم‌گیری جمعی هستند. این تفاوت هم بازتابی است از بالاتر بودن قدرت اقتصادی مردان در خانواده یا تصور این که صلاحیت تصمیم‌گیری بیشتری در این موضوع هم دارند.

۴ـ تربیت فرزند

از جمله مسایلی که امروز در سطح خانواده و حتی جامعه مطرح است و هر از گاهی واکنش‌هایی را برمی‌انگیزد، تنبیه بدنی کودک و دانش‌آموزان است. در باره تنبیه کودک، طرفداران حقوق کودک به درستی موافق این هستند که در این مورد باید اصلاحاتی سیاستی و حقوقی صورت گیرد. از مردم پرسیده شده است که تا چه حد اندازه با تنبیه بدنی (کتک زدن) فرزندان توسط والدین موافق یا مخالفید؟ ۹۱ درصد ابراز مخالفت و ۵ درصد موافقت اعلام نموده‌اند. این مخالفت در سال ۱۳۹۴، برابر ۸۵٫۵ درصد بوده است، البته در بیان این رویکرد از دهه‌های گذشته نیز قاطبه مردم با تنبیه مخالف بوده‌اند، ولی اینکه در عمل تا چه اندازه رعایت شود، بحث دیگری است.

هنگامی که از مسأله تنبیه عبور می‌کنیم موضوعات دیگری پیش می‌آید که اختلافات پاسخگویان در باره آنها آشکار می‌شود. در مورد این پرسش که تا چه اندازه با اِعمال نظر والدین در انتخاب دوست فرزندان موافقید، ۶۷ درصد موافق و ۲۳ درصد مخالف هستند. نسبت به دادن آزادی به فرزندان در باره سبک زندگی و پوشش موافقت پاسخگویان بیش‌تر از مخالفت است، ۴۶ درصد موافق در برابر ۳۵ درصد مخالف. مخالفت جوانان با این نوع آزادی دادن به فرزندان خیلی کمتر است. بیش‌ترین مخالفت‌ها در بلوچستان (۵۲ درصد) و کمترین آن در تهران است (۲۴ درصد).

ادامه دارد